Монголын бурхан шашинтны төв Гандантэгчинлэн хийдээс гаргасан XVII жарны \”Тийн унжлагат” хэмээх шороон нохой жилийн зүг, мөр гаргах албан ёсны тайлбарыг хүргэж байна.
ШОРООН НОХОЙ ЖИЛИЙН ШИНЖ
Хаврын амьсгал орсон өдрийн махбодыг
гол болгон жилийн ноён нурууг шинждэг аргын дагуу \”Шороон үхэр”-ийн шинжээр
дүрсэлбэл \”Үхрийн толгой болон бие шар, эвэр чих, сүүл, омруу, туурай нь улаан,
шийр, ходоод, ногт нь ногоон, цулбуур нь хөх, амаа ангайж сүүлээ зүүн тийш
шарваж явна. Үхэр хариулаач нь ногоон царайтай, үсээ зүүн тийш чихний ар,
баруун чихний урдуур унжуулсан, цагаан дээлтэй, улаан бүстэй, улаан хос гутлаа
зүүн бүсэндээ зүүсэн. Малгайгаа баруун гартаа барьсан, улаан бургасан иштэй,
унгасан шилбүүр барьсан, хүч чадал ихтэй, хөл нүцгэн идэр залуу үхрийнхээ өмнө
яаравчлан гүйж явна” гэж дүрсэлжээ. Энэхүү зураглалаас жилийн байцыг ажвал
\”Залууст хийгээд дунд сууталтанд сайн, нялхаст, олон түмэнд дунд, өвгөд хөгшдөд
болон өндөр дээд суудалтанд муу. Их хүмүүн амгалан сайн, санаснаа бүтээх эзэд,
түшмэл, улс гэрийн байдал тайван бус. Хямрал их, амгалан түвшин дунд зэрэг байх
хэдий ч үйлс бүхэн дэлгэрэх нигууртай. Иргэдийн байдал амар амгалан, тайван
байх ажээ. Төр иргэдийн харилцаа ихэд тааламжтай байх тул иргэдээ онцгойлон
энхрийлүүштэй. Залуу хүний үйлс сайн болох ба үр ач дэлгэрнэ.
Хаврын сүүл хагас, зуны эхэнд сайн
шим авч, өвс ургамлын гарц сайжирна. Гэвч зуны дунд сард гантай. Хур бага орох
боловч, мөндөр, аянга цахилгаан элбэг. Жилийн эхэн ба адаг сард салхи маш их
байх юм байна.
ШИНИЙН
НЭГНИЙ ӨГЛӨӨ ЗҮГ МӨРӨӨ ГАРГАХ ТУХАЙД
Энэ жилийн шинийн нэгэн нь туулай
өдөр, баасан гаригт тохиож байна. Нар өглөө 08:25 минутад мандана. Нар
мандахаас өмнө амжиж зүг мөрөө гаргах газраа очсон байвал зохилтой. Хөдөөд
морины уяанаас цааш, орон сууцныхан гурваас есөн алхмаас зүг мөрөө гаргахаа
эхлүүлж болно. Энэ ёслолыг хүндэтгэж аль болох шинэ хувцсаа өмсөж, малгай,
бүстэй, товчоо товчлоорой. Хэрэв та хүсвэл ойр зуур өргөлийн идээ, цагаа бэлдэн
мөр гаргахаар товлосон газраасаа сүсэглэж явдаг бүхэндээ хандан өргөж, сайн
сайхныг ерөөнө. Гэрээсээ төмөр, мод мэтийн цээр гаргах домын зүйлээ бэлдэж
гаргаарай. Мөр гаргах цэгээс заасан зүг рүү гурваас есөн алхам яваад цээр
гаргах домоо зааврын дагуу хийж зохих тарниа долоо ба 21 удаа давтаж уншина.
Гэр бүлийн гишүүдээс 13-ны жил нь ороогүй багачуул заавал зүг мөрөө гаргах
шаардлагагүй. Мөн настан, хэвтрийн хүмүүсийн өмнөөс садан төрөл нь өөрийн
мөрийг гаргах ялдамдаа нэр ус, жилийг нь сэтгэлдээ шивнэж даган баясаж буйгаа
илэрхийлдэг ажээ. Зүг гаргагч нь хийморийнхоо зүгт яваад нар зөв тойрон анхны
цэг дээр буцаж ирдэг. Энэ замд тань хогийн сав, үнс зэрэг таагүй зүйл байгаа
эсэхийг урьдчилаад харчих нь зүгээр.
Уншигч та бүхэнд илүү ойлгомжтой болгох үүднээс таны төрсөн
он, сар, өдөр яг ямар суудал дээр буйг нарийвчлан дэс дараалуулан он оноор нь
гаргаж өглөө. Жишээ нь та 1962 онд төрсөн байлаа ч
тэр жилийн цагаан сарын өмнөхөн мэндэлсэн бол 1961 оныхны суудалтай хамт зүг
мөрөөгаргах нь. Тэгэхээр нэг, хоёрдугаар сард төрсөн
хүмүүс дараахь хүснэгтэд байгаа тухайн жилийн шинийн нэгний өдрийг хараарай.
ГАЛ СУУДАЛ
Зүүн урд гарч, урд зүгээс ирнэ. \”Ум
базар пагма дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Зүүн хойд
зүгт шүдэнз зураад цацна. Энэ жилдээ халиун өнгийн эд, малгай, цамц авахыг
цээрлэнэ.
ШОРОО СУУДАЛ
Баруун зүгт гарч, баруун урд зүгээс
ирнэ. \”Ум бадмаа дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Зүүн урд
зүгт гарч шороо, чулуу хөдөлгөнө. Энэ жилдээ шар толгойтой хонь авахыг
цээрлэнэ. Эмийн хорлолоос сэрэмжил.
ТӨМӨР СУУДАЛ
Баруун зүгт гарч, баруун зүгээс
ирнэ. \”Ум раднаа дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Төмөрт
хүрч, эсвэл нугалан хойд зүгт хаяна. Энэ жилдээ өөрийн болоогүй эд бараа бүү
ав. Бухын мах идэхийг цээрлэнэ.
ОГТОРГУЙ СУУДАЛ
Зүүн хойд зүгт гарч, баруун хойд
зүгээс ирнэ. \”Ум пагма дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина.
Зүүн зүг рүү цаас хийсгэнэ. Энэ жилдээ нохой тэжээх, бусдын хуучин хувцас,
эдлэл авахыг цээрлэнэ.
УС СУУДАЛ
Зүүн зүгт гарч, хойд зүгээс ирнэ.
\”Ум гармаа дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Баруун зүгт ус
цацна. Энэ жилдээ нохой тэжээх, бусдын хуучин хувцас, эдлэл авахыг цээрлэнэ.
УУЛ СУУДАЛ
Баруун зүгт гарч, зүүн хойноос ирнэ.
\”Ум будда дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Баруун зүгт
гарч шороо, чулуу хөдөлгөнө. Энэ жилдээ үхэр үл зарах, хувраг хүнээс аяга таваг
авах, газар хөндөх, өндөрт гарахыг цээрлэнэ.
ХИЙ СУУДАЛ
Урд зүгт гарч, зүүн урдаас ирнэ. \”Ум
базар пад дагийний хум мамаа бизьяа суухаа” гэсэн тарни уншина. Баруун зүгт
гарч шороо, чулуу хөдөлгөнө. Энэ жилдээ лам, хуврагаас аяга хэрэгсэл авах,
газар хөндөх, зэвсэг, алт эрдэнэс авахыг цээрлэнэ.
ТА ЭНЭ ЖИЛ АЛЬ СУУДАЛД СУУСАН БЭ?
Төрсөн он
Тухайн жилийн шинийн нэгэн
Суудал
Эр
Эм
1913
Шороо
Огторгуй
1914
Гал
Ус
1915
Хий
Уул
1916
Мод
Мод
1917
Уул
Хий
1918
Ус
Гал
1919
Огторгуй
Шороо
1920
Төмөр
Төмөр
1921
Шороо
Огторгуй
1922
Гал
Ус
1923
Хий
Уул
1924
1924.02.05
Мод
Мод
1925
1925.02.24
Уул
Хий
1926
1926.02.13
Ус
Гал
1927
1927.02.03
Огторгуй
Шороо
1928
1928.02.22
Төмөр
Төмөр
Гал
1929.02.10
Шороо
Огторгуй
Хий
1930.01.30
Гал
Ус
Мод
1931.02.18
Хий
Уул
Уул
1932.02.07
Мод
Мод
1933
1933.02.25
Уул
Хий
1934
1934.02.14
Ус
Гал
1935
1935.02.04
Огторгуй
Шороо
1936
1936.02.23
Төмөр
Төмөр
1937
1937.02.12
Шороо
Огторгуй
1938
1938.02.01
Гал
Ус
1939
1939.02.20
Хий
Уул
1940
1940.02.09
Мод
Мод
1941
1941.01.28
Уул
Хий
1942
1942.02.16
Ус
Гал
1943
1943.02.05
Огторгуй
Шороо
1944
1944.02.25
Төмөр
Төмөр
1945
1945.02.13
Шороо
Огторгуй
1946
1946.02.03
Гал
Ус
1947
1947.02.21
Хий
Уул
1948
1948.02.10
Мод
Мод
1949
1949.01.29
Уул
Хий
1950
1950.02.17
Ус
Гал
1951
1951.02.07
Огторгуй
Шороо
1952
1952.02.26
Төмөр
Төмөр
1953
1953.02.15
Шороо
Огторгуй
1954
1954.02.04
Гал
Ус
1955
1955.02.23
Хий
Уул
1956
1956.02.12
Мод
Мод
1957
1957.01.31
Уул
Хий
1958
1958.02.19
Ус
Гал
1959
1959.02.08
Огторгуй
Шороо
1960
1960.02.27
Төмөр
Төмөр
1961
1961.02.16
Шороо
Огторгуй
1962
1962.02.05
Гал
Ус
1963
1963.02.25
Хий
Уул
1964
1964.02.14
Мод
Мод
1965
1965.02.02
Уул
Хий
1966
1966.02.21
Ус
Гал
1967
1967.02.10
Огторгуй
Шороо
1968
1968.01.30
Төмөр
Төмөр
1969
1969.02.17
Шороо
Огторгуй
1970
1970.02.07
Гал
Ус
1971
1971.02.26
Хий
Уул
1972
1972.02.15
Мод
Мод
1973
1973.02.04.
Уул
Хий
1974
1974.02.23
Ус
Гал
1975
1975.02.12
Огторгуй
Шороо
1976
1976.02.01
Төмөр
Төмөр
1977
1977.02.19
Шороо
Огторгуй
1978
1978.02.08
Гал
Ус
1979
1979.02.27
Хий
Уул
1980
1980.02.17
Мод
Мод
1981
1981.02.05
Уул
Хий
1982
1982.02.24
Ус
Гал
1983
1983.02.13
Огторгуй
Шороо
1984
1984.02.02.
Төмөр
Төмөр
1985
1985.02.20
Шороо
Огторгуй
1986
1986.02.09
Гал
Ус
1987
1987.01.30
Хий
Уул
1988
1988.02.18
Мод
Мод
1989
1989.02.07
Уул
Хий
1990
1990.02.26
Ус
Гал
1991
1991.02.15
Огторгуй
Шороо
1992
1992.02.04.
Төмөр
Төмөр
1993
1993.02.22
Шороо
Огторгуй
1994
1994.02.11
Гал
Ус
1995
1995.01.31
Хий
Уул
1996
1996.02.19
Мод
Мод
1997
1997.02.08
Уул
Хий
1998
1998.02.27
Ус
Гал
1999
1999.02.17
Огторгуй
Шороо
2000
2000.02.05
Төмөр
Төмөр
2001
2001.02.24
Шороо
Огторгуй
2002
2002.02.13
Гал
Ус
2003
2003.02.02
Хий
Уул
2004
2004.02.21
Мод
Мод
2005
2005.02.09
Уул
Хий
2006
2006.01.30
Ус
Гал
2007
2007.02.18
Огторгуй
Шороо
2008
2008.02.08
Төмөр
Төмөр
2009
2009.02.25
Шороо
Огторгуй
2010
2010.02.14.
Гал
Ус
2011
2011.02.03
Хий
Уул
2012
2012.02.22
Мод
Мод
2013
2013.02.11
Уул
Хий
2014
2014.01.31
Ус
Гал
2015
2015.02.19
Огторгуй
Шороо
2016
2016.02.09
Төмөр
Төмөр
2017
2017.02.27
Шороо
Огторгуй
2018
2018.02.16
Гал
Ус