Чингис хааны үед
Ойрхи Дорнодыг захирч үлдсэн Монгол ноёд болон тэдгээрийн албатуудын үр хойч нь
өдгөөгийн Афганистан, Пакистан, Сири зэрэг орнуудад үндэсний цөөнх болон
амьдарч буй Хазар Монголчууд билээ.
Олон зууны турш хамтдаа амьдарсан ч
лалынханд бүрэн уусаагүй Хазар Монголчуудын монголжуу царай тэдэнд туйлын их
зовлон зүдгүүр авчирдгийг нэг бус удаа хэлж байсан. Монголжуу буюу лалынхнаас
өөр царайтай, үндэсний цөөнх тэднийг хэт даврагч болон террорист бүлэглэлүүд
байнгын тарчлаах агаад янз бүрийн халдлага дайралт, геноцидын хамгийн эхний бай
нь Хазар Монголчууд /Hazara Mongols/ байв.
Түүнчлэн бага насны охидыг нь хар нялхаар нь хүчээр нөхөрт гаргах, булааж
авах, секс боол болгох явдал энүүхэнд аж. Ялангуяа Хазар Монголчуудын хамгийн
их төлөөлөл /3 сая орчим/ байдаг Афганистанд Хазарууд Талибан бүлэглэл болон
бусад жижиг хэт даврагч бүлэглэлүүдийн дарангуйлалд хамгийн ихээр зовжээ. Ойрхи
Дорнодоос Австрали, Канад, тэр ч бүү хэл Монгол уруу хүртэл цөөнгүй Хазарууд
цагаачлан гарсан бөгөөд олон улсаас, Монгол Улсаас хамгийн хүнд нөхцөлд байгаа Афганистан,
Сири дэх Хазар Монголчуудын аюулгүй байдалд санаа тавихыг удаа дараа хүссэн юм.
Тэгвэл ямартай ч, халдлагын хамгийн эхний золиос болж байсан Хазарууд зэвсэг
барин тэмцэж эхэлжээ. Сири дэх Хазар Монголчууд дайны тэргүүн эгнээнд явж
тулалдаж эхэлсэн байна. Сири болон Иракийг нутгийг хамарсан \”Лалын улс” хэмээх
салан тусгаарлагч террорист бүлэг байгуулагдсан бөгөөд Хазарууд тэдний эсрэг
тэмцэлд илүү зохион байгуулалттайгаар нэгдэн тэмцэж эхэлжээ.
\”LiveJournal”-д энэ сарын 3-нд гарсан мэдээлэлд
дурдсанаар Сирийн Хазар Монголчууд Сирийн Ерөнхийлөгч Башар аль-Ассадын талд
босогчдын эсрэг тэмцэж хойд зүгийн
Алеппо мужийн Аз-Захра, Нобул хотуудад тогтоосон босогчдын бэхлэлтийг сэт
цохьжээ. Энэхүү тулалдаанд Хазар Монголчууд байлдааны тэргүүн эгнээнд тулалдаж,
хотуудыг босогчдоос чөлөөлөхөд том гавьяа байгуулсан байна. Ер нь дан ганц энэ
гэлтгүй Ойрхи Дорнод дахь Хазар Монголчууд цэргийн албанд хүчин зүтгэвэл
нэлээдгүй амжилт гаргаж байсан тухай олон баримт байдаг байна.
Афганистаны Хазар Монгол цэрэг
Хазар өвөө ач, зээгийнхээ хамт
Пакистаны армийн командлагч, генерал Муса Хан Хазар
Пакистаны Агаарын хүчний маршал Шарбат Чингис
Пакистаны Агаарын хүчний нисгэгч Али Чингис
/Тэрбээр 1971 онд Энэтхэг-Пакистаны дайны үеэр амиараа Энэтхэгийн армийн радарыг устгасан бөгөөд нас барсных нь дараа түүнийг Пакистаны хамгийн хүндэт одонгоор нэхэн шагнасан/
\”Winner of Kashmir\” буюу \”Кашмирын ялагч\” хэмээн ихэд алдаршсан генерал Хажи Насир Хазара
Хазар Монголчууд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар зочлов. Жил бүр 20 Хазар оюутан Улаанбаатарт тэтгэлгээр суралцдаг.
Монгол дахь Хазар оюутнууд
Улаанбаатарт Хазар Монголчуудын анхны төлөөлөл хуулийн дипломоо гардав
Сирид дайны тэргүүн эгнээнд тулалдаж буй Хазар Монголчууд
Афганистаны дэд Ерөнхийлөгч, Хазар Монгол үндэстэн Карим Халили