Дэлхийн \”Геннис\” орон

– \”Туйлшрал” гэж аюултай зүйл шүү. Гэвч үүнийг хамгийн гарамгай, хамгийн чадмаг
хэрэгжүүлж байгаа улсаар Монголчууд тодорч магадгүй. Тэгвэл үүнийгээ ч бас \”геннисийн
амжилт”-аар бүртгүүлчихвэл яасан юм –

 

Сүүлийн үед \”геннис” гэж ирээд
л хошуурах болж. Хэзээ ч, хаана ч давтагдахгүй үнэт зүйл манайд, Монголд их бий
л дээ. Гэхдээ нийт олноороо, төр засгаараа хошуурч, төсөв мөнгөө зарлагадан
шоудах хэрэг байсан уу, үгүй юу. Хямарчихлаа гэж яриад байгаагүй билүү. Тэгсэн
10000 тэмээ геннист бүртгүүлэх гээд яасан их хөрөнгө мөнгө зарлагадана вэ. Геннист
бүртгүүлчихээр тодорхой хэмжээний шагнал, тогтмол тэтгэмж авдаг гэх. Гэвч
үүнээсээ илүү зардал гаргаж \”хөөрцөглөх” шаардлага байсан уу.

2222 морин хуурч, 4000 гаруй
хурдан морь, 6000 бөх, 10000 тэмээ яасан ч баярхуу, яасан ч онгироо юм. \”Ходоод
нь хоосон” байж л хийрхээд байх юм. Одоо өөр юугаа бүртгүүлэх вэ. Нэрэлхүү
зангаа юу, баярхуу зангаа юу, эсвэл хотын захаар талх таллаж, шулссан ясаар
хоног төөрүүлж байгаа иргэд ээ юу. Жалга, довоороо талцдаг аминч үзлээ ч бас
бүртгүүлчихэж болох юм. Намчирхал, авлига, албан тушаалын хэнээрхэл,
дарганцарууд, богино хугацаанд хамгийн олон хүн ажилгүй болж, давхарга буурсан
гээд \”геннис”-т бүртгүүлчихмээр амжилтууд олон байна шд.

 

Хар бараан байна уу. Тэгвэл
цөөхөн баячууд нь дэлхийд хөрөнгө орлогоороо тэргүүлдэг улсуудтай өрсөлдөөд \”геннис”-ийг
авчих л даа. Эсвэл цүнх сайн барьж чадвал албан тушаалд очдог бялдууч зангаа
дэлхийд мөнхөлье. Манайд чинь мөнхрүүлмөөр, бүртгүүлчмээр зүйл олон байгаа биз
дээ.

 

Тэгээд л түүнээсээ ашиг олоод л
улс орноо хөгжүүлээд л сууж байя. Төр засаг гэж байгаад ч яах юм. Түүний оронд
геннист бүртгүүлэх хороо ч юм уу, нэг тиймэрхүү зүйл байгууллаад л хотол
олноороо геннисдээд л сууж байя. Татвар, татаас, төсөв хөрөнгөө зөвхөн геннист
бүртгүүлэхэд л зориулаад л. Ингээд л туйлшраад байя. \”Туйлшрал” гэж
үнэхээр аюултай зүйл шүү. Гэвч үүнийг хамгийн гарамгай, хамгийн чадмаг
хэрэгжүүлж байгаа улсаар Монголчууд тодорч магадгүй. Тэгвэл үүнийгээ ч бас \”геннисийн
амжилт”-аар бүртгүүлчихвэл яасан юм.

Хамгийн гол нь геннис
бүртгүүлчихээр ямар ашиг тустай вэ. Нэг номонд нэрээ бичүүлэх юм байна. Тэгээд
нэг өргөмжлөл авах нь. Тогтмол геннисээс тэтгэмж авч магадгүй. Улс орны нэр
дэлхийд гарах юм гэнэ. Энэ ч үлгэр биз. Харин энэ бүгдийг хүртэхийн тулд баян,
цатгалан орон аашилж, хөөрцөглөж байгаад л асуудал нь бий. Монгол гэдэг нэрийг
хамгийн олон удаа геннист бүртгүүлчихээр би, бидний амьдрал дээшилж, улс орон
минь цэцэглэн хөгжих бол эсэргүүцэж, буруутгахгүй л дээ. Даанч хэдэн дарга нар
төсвийн мөнгөөр найрлаж, геннист бүртгүүлэх нэрээ эвтэйхэн шоудчихаад байхад
яаж ч дуугүй өнгөрөх билээ. Бусад оронд геннист бүртгүүлэх үйл ажиллагаанд төр
засаг нь хутгалдаад явахгүй л юм. Тэгсэн манайд болохоор төр засаг нь манлайлаад
л, төсөв хөрөнгө зарлагадаад л \”цацлаад” л… Нэртэйгээр нь дэлхийн \”геннис орон\” болчихмоор юм даа. 

 

Амар