Солонгосын хойгт хөл тавихаасаа өмнө тэнд ажиллаж амьдарч байгаа монголчуудын тухай бусдын л адил өнгөцхөн ойлголттой явсныгаа тэр нутгийн хилээр алхаж ороод эхний хүмүүстэй уулзсан цагаасаа л мэдэрч билээ. Тэгээд энэ хүмүүсийн тухай заавал үнэнийг бичиж Монголд байгаа аав ээж, ах дүүс, эхнэр хүүхдэд нь мэдрүүлнэ дээ гэсэн бодол өвөртөлсөөр багагүй хугацааг үджээ.
Солонгост ажиллаж амьдраад арваад жил болсон нагац ах маань намайг тосох байсан боловч Инчоны нисэх буудалд өглөөний эхний автобусаар ирэхээр болсноос би хүний нутагт шөнийн 2 цагт цор ганцаараа бууж өглөөг хүлээх хэрэг гарлаа. Гэтэл аз таарч тэнд хоёр монгол \”сарам” байх нь тэр. Солонгосоор хүнийг \”сарам” гэдэг. Тэдний нэг нь манай нислэгийн өмнөхөн газардсан гэрээт ажилчдын онгоцоор ирсэн эхнэртэйгээ уулзчихаад явж байгаа нь тэр аж. Ганзориг гэрээгээр ирээд хоёр сар л болж байгаа, эхнэр нь өнөөдөр бас гэрээгээр ирж байгаа юм. Гэсэн ч тэр хоёр энд хамтдаа байж чадахгүй, эхнэр нь хөдөө үйлдвэрт хуваарилагдсан болохоор дөнгөж уулзаад л салсан гэнэ.
Надтай таарсан хоёр залуу ирээд удаагүй болохоор газар орноо сайн таниагүй, дээр нь хэл мэдэхгүйгээс болоод буцах замаа олохгүй өглөөг хүлээж байгаа юмсанж. Би тэдний нэгнийх нь утсаар ах руугаа ярьж ирж авахыг хүслээ. Ах маань намайг ирсэнд итгэж ядан /учир нь би дөнгөж урд өдөр нь утасдаж маргааш Солонгост очно, тосоорой гэсэн боловч манай ах хэр баргийн хүмүүс хилээр амархан нэвтэрдэггүй болохоор намайг тийм хурдан ирнэ гэж санаагүй байв/ Сөүлээс такси хөлслөн ирлээ. Мөн ах маань энд 10 жил болохдоо төрсөн хүүгээ ирэхэд ч баригдчихна гээд өөрөө тосч байгаагүй.
Тэгээд ах бид хоёр нөгөө хоёр монголоо Инчоны дүүрэгт байрлах байранд нь хүргэж өгөөд бороотой Сөүлийн гудамжаар Чүнгүг дүүрэгт байрлах урт нарийхан гудамжнаа ахынхаа гэрт ирэв. Намайг тосч авахдаа ах таксинд 90 мянган вон төлж байгаа харагдлаа. Энэ цаг мөчөөс хойш Хан бандуд жил зургаан сар байхдаа олон арван монголчуудтай уулзаж зовлон жаргалыг нь сонсч, хуваалцаж, нүдээр үзэж харж явсан зүйлийнхээ зах зухаас одоо уншигч тантай хуваалцаж байгаа минь энэ. Танилуудынхаа эрх ашгийн үүднээс нийтлэлд нэрийг нь өөрчилж бичлээ.
ХАМГИЙН БАГА ЦАЛИНТАЙ Ч ХУУЧИН ХУВЦАСНЫ ҮЙЛДВЭРТ АЖИЛЛАХЫГ ҮХЭН ХАТАН ДУРЛАГСАД ОЛОН БИЙ
Яагаад гэвэл энд юм юмыг амжуулж болдог. Харин сүүлийн үед хуучин хувцасны үйлдвэрт баривчилгаа их болсон гэнэлээ. Гэсэн ч монголчууд энэ ашигтай ажлыг орхидоггүй. Бүр Монголд ирчихээд буцаад Е9-өөр очсон эхнэр нөхөр хоёр зөвхөн хуучин хувцасны үйлдвэрт ажиллана гэсээр байгаад хуучин хувцасны үйлдвэр олж ажилласан гэдэг. Яагаад гэж та гайхаж байгаа байх л даа. Хуучин хувцасны үйлдвэрийн цалин ердөө 600 мянган вон орчим байдаг ч монголчууд энд ажиллах дуртайгийн нууц нь цалингаас өөр юманд байдаг. Өөрөөр хэлбэл хуучин хувцсан дээр ажиллаж байгаа хүмүүс цалингаасаа илүү цалинг хуучин хувцасны халааснаас олдог. Миний мэдэх эхнэр нөхөр хоёр хуучин хувцасны үйлдвэрээр дагнаад 2 жил ажилласан байв. Тэд тэр үйлдвэрт ажиллаж байхдаа хүүтэй болсон. Хүүгийн ээж жирэмсэн байхдаа ажлаа тарсны дараа үйлдвэр лүүгээ нууцаар орж \”илүү цаг ажиллах”-даа хэд хэдэн удаа 100 мянгаас дээш вон олж байж. Тэд олсон мөнгөө тусад нь мөнгөний гахайнд цуглуулдаг. Энэ тухайгаа бүсгүй \”Би жирэмсэн байхдаа маш азтай байсан. Их мөнгө олсон. Миний хүү чинь өөрөө мөнгөө олоод төрчихсөн байхгүй юу” гэж байсан. Мөн алтан эдлэл маш их олддог. Олсон алтан эдлэлээ солонгосын алт мөнгөний дарханд аваачиж тавин хувийн үнээр нь өгнө. Алтан эдлэлүүд ихэнхдээ хэлхээтэйгээрээ, хосоороо олдоно.
Хуучин хувцасныхан маань Солонгосын аль ч нутагт байсан Сөүлээс карго дуудаж байгаад л пресэлсэн хувцаснуудыг Монгол руугаа ачуулна даа. Тэгэхдээ таарснаа ачуулдаггүй. Маш сайн ялгаж байгаад ангилж, хамгийн сайн гэснийг л ачуулдаг. Хэд хэдээрээ нийлээд ачуулахад сардаа нэг удаа Монгол руу овоо ачаа явуулчихаад байдаг. Бас тэндээ хөөрхөн наймаа хийчихнэ. Савхин курткуудыг ялгаад Түндэмүн дээр аваачаад монголчууддаа 10, 20 мянгаар зарчихна. Ийм маягаар байхад хуучин хувцасныхан сардаа саяас дээш орлоготой байж дөнгөөд байдаг. Хамгийн гол нь Монгол руу ачуулсан бараа л \”чулуу” болдог. Монголд ах дүүс нь барааг нь аваад захын наймаачдад бөөндчихнө. Барааг нь зарж өгөх хүнгүй нэг нь контейнер худалдаж авахуулаад тэр лүүгээ хийлгүүлж хадгалдаг. Тэгээд өөрсдөө ирж борлуулах бодолтой аж. Харин дээрх танил хоёр маань дандаа савхин куртка Монгол руу ачуулдаг, өөрсдөө удахгүй очоод Орос руу гаргаж зарна гэцгээдэг байв. Савхин куртканууд нь удаан контейнерт байхаараа үнэр орж хөгцөрчих гээд байдаг, ах эгч нь байсхийгээд л гаргаж сэврээдэг тухай ч ярьж байсан. Өөр нэг \”юм” олдог газар нь \”сэтак” буюу угаалгын газар. Нэг танил монгол залуу маань сэтакт ажиллаж байхдаа сая гаруй төгрөгний алтан ээмэг бөгж хосоор нь олоод эхнэртээ зүүлгэчихсэн байлаа.
НҮҮР ЦАРАЙ АВАХ ЮМГҮЙ БОЛСОН Ч ОРОН СУУЦНЫХАА МӨНГИЙГ ТӨЛЖ БАЙЖ Л АЖЛАА СОЛИНО ДОО
Ингэж ярьсан Төгсөө гэдэг залуу дөнгөж 21-хэн настай. Тэрээр ахтайгаа хоёул төмрийн үйлдвэрт ажилладаг. Төмрийн үйлдвэр маш хүнд нөхцөлтэй. Гэхдээ монголчууд бас арай гайгүй ажлыг нь хийнэ. Яг төмрийн будагтай зууралдах, хамгийн хортой ажлуудыг төлгүүд буюу вьетнамчууд л гүйцэтгэж байгаа харагддаг. Гэсэн ч Төгсөөгийн нүүрээр дүүрэн улаан гүвдрүү туурч, төмрийн хордлого болжээ. Ийм болоод 9 сар болж байгаа гэсэн. Ажлаа солиоч гэхээр \”Би саяхан Сөүл ороод 10-р хороололд баригдаж байгаа барилганд хоёр өрөө орон сууц захиалчихсан болохоор энэ ажлаа орхиж чадахгүй байнаа. Орон сууцныхаа мөнгийг төлж дуусаад л өөр гайгүй ажил хайхаас” гэнэ. Тэгнэ гэвэл Төгсөө эндээ дахиад хоёр жил шахуу ажиллах хэрэгтэй. 9-хөн сард дахиад гүвдрүү туурах газаргүй шахам болсон нүүр орон сууц нь баригдаж дуусах хооронд юу болох бол оо гэхээс өмнөөс нь өр өвдөж л байсан, үнэндээ.