\”Муудсан талх\”

 

Өдийд их сургуулиуд завсарлаж,
оюутнуудын УХААРЛЫН ДОЛОО
хоног эхэлж байна.Дээхнэ цагт багшаасаа магтан,
зэмлүүлж авсан 60 гэдэг дүн АДИС шиг мэдрэмж, ахин сайжрах хор шарыг, бараг л АМЬДРАЛЫН ҮНЭН-ийг
мэдрээд л гардагсан. Тэгээд л шарандаа
илүү сайн сураад л, хичээлээ
хийгээд багшаараа заавал үнэлүүлж байж сэтгэл онгойж, өөрийгөө шагнаж
суудагсан.

Юун багшаас 61 болгооч гэж гуйх цаашаа…. Гэтэл өнөөгийн зарим оюутнууд 89 авчихаад надаас 90 болгооч гэж
гуйх юм. Улайм цайм, уван
цуван ирж хичээл дээрээ унтаж, цаг
хугацаан дэмий шахуу өнгөрүүлчихээд \”Ухаарлын долоо хоног”-жин өрөөний минь үүдийг сахиж, элдэв бэлэг сэлт барьж гүйх шахах юм…

Багш хүн оюутнаа сайн сураасай, илүү сайжраасай гэж л хүсдэг.  Хэзээ тэдэнд мууг санадаггүй гэдгийг багш бүр хэлэх байх. Ер нь амьдрал бол зах зээл, чиний мэдрэмж, чанар, суртахуун,
өөрийгөө үнэлэх үнэлэмж, үнэ
цэнэ, бусдаар хэмжүүлэх хэмжээсүүд, чи хэн бэ гэдгээ харуулах боломж бүхэн
өрсөлдөөний хууль, хэрэглэгчийн эрхээр үргэлж хязгаарлагдана.

Алгийн чинээ цаасан дээр тавьсан
дүн амьдралыг чинь бүтнээр нь заахгүй ч гэсэн, ажил дээр гараад ирэхэд энэ цаасан дээрхийг л харж, тэр
дүнг тавьсан багшид итгэж, чиний мэдлэг, чадварыг өндрөөр үнэлнэ.
Худалдан авагч сайн барааг тухайн үйлдвэрт нь итгэж сонголт хийдэгтээ агаар
нэг.

Гэтэл чамайг муу, чанаргүй үзүүлэлттэй, \”дефект”-тэй байсаар байтал \”сайн
бараа” гэсэн шошго наагаад илгээж, худалдан авагчдыг хуурч мэхэлж байгаагаас
огтын ялгаагүй зүйл болно.

Тиймээс авсан дүнгийн үнэ цэнэ амар олддоггүй юм. 89 гэдэг бол чи сурсан
байна, сайн байна, гахдаа нөхцөл байдлыг өөрчлөөд үзэхэд чиний тэр арга барил
алдагдаж, өөр нөхцөлд авсан мэдлэгээ хэрэглэж, хэрэгжүүлж чадах чадвар дутмаг
байна аа л гэсэн үнэлгээ.  

\”70” гэж сайхан юм байна. Өнөөдөр Монгол Улсад оюутнууд дэлхийн олонх оронд
авч чаддаггүй тэр л боловсролыг авч чадаж байна гэж миний хувьд бодогдог.
Тэгээд дээрээс нь улсаас ЦАЛИН авна. Энэхүү цалинг авахын тулд \”голч” гэх
зүйлийг харуулдаг юм шиг байгаан. Ишш, өнөөдөр 70-аа авахын тулд  \”голч”, \”дүн” гэдэг зүйлд анхаарлаа хандуулаад
байх шиг. Хайран 70 …

Яг үнэн хэрэгтээ чамайг ажилд авахдаа сар бүр 70-аа тогтмол авч байж уу,
үгүй юу огтхон ч \”падлийгүй”. Харин сайн суралцаж, мэдлэг чадвартай болсон уу,
үгүй юу гэдгийг чинь л хардаг. Тиймээс би, бид \”дүнгээ нэмүүлэхээр орж ирдэг”
хүүхэд бүрт \”чи муудсан хугацаа ньт дууссан хэрнээ гаднаа \”гайгүй” харагддаг
талх баймаар байна уу, хамаагүй, хүссэн дүнгээ ав. Хожим би лав чамд итгэж,
чамтай ажиллахгүй. Муудсан талхыг \”зүгээрээ” гэж хүнд зарах нь ичгэвтэр  хэрэг. Чамд нэмж өгч буй энэ дүн бол чиний
гаднаа \”сайн” гэсэн шошго наалгуулсан муудсан бараа  гэдгийг л итгэнэ. Үүнийг хэрэглэгчийн талаарх
сэтгэгдэл, гонсойлт хоёроор л хэмжих юм. Гэхдээ амжилт хүсье, оюутан минь.

Энэ үгийг насаараа мартахгүй байж, ахин муудсан талх болохгүйн төлөө
зүтгэж, ажиллана гэж найдсандаа л хэлж байна.

Эцэг эхчүүд хүүхдээ \”сайн сургууль”-д сурч байгаа гэж магтана. Ингэж ярьж,
хүүхдээ сургахын төлөө нойр хоолгүй зүтгэж, сургалтын төлбөрийг нь төлж байгаа.
Харин хүүхдээ багшаасаа дүн гуйдаг, муудсан талх болж байгааг мэдэхгүй,
хүсэхгүй. Чи ч бас үүнийг тэднээс нууна.

Үнэндээ энэ бол чи өөрийгөө л хуурч байгаа хэрэг. Алдаа хийжээ. За яахав.
Шавар шалбаагт хутгалдаад ч болов өөрийнхөө бохир үнэнийг том, жижиг гэлтгүй
хүлээн зөвшөөрч, ирээдүйдээ сургамж болгож аваад, зоригтой, зорилготой амьдар л
даа. Чанга бай.

Монгол хүний чин үнэнч, бардам, ёс суртахуунаа хаана гээгдүүлээ вэ? Гадны
оронд сурахаар болоод байдаг хэрнээ, эх орондоо болохоор яачихаад байдаг юм.
Бүү мэд. Эрхлээд байдаг юм уу. Ойлгохгүй юм.

Олдсон амьдрал, дагаж ирсэн боломжийг оромцоглож, сэглэж юу хийнэ вэ.

 

О.Саранчулуун