Т.Доржханд: 1,5 их наяд төгрөгийн алдагдалтай төсөв орж ирж байна, БОЛЬ! тэг болго

УИХ-ын намрын чуулган өнөөдөр нээлтээ хийлээ. Чуулганы нээлтийн дараа ХҮН-аас мэдээлэл хийж байна.

УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд:

“УИХ-ын даргын нээлтийн үг хэлэхдээ эдийн засаг хүнд байдалд орчихсон. Бүгдээрээ хэмнэе, эдийн засгаа хэмнэе гэдэг ерөнхий үг хэллээ. Монгол Улсын 2023 оны төсвийн төсөлд бид шинжилгээ хийсэн.

Монгол Улсын эдийн засаг маш хүнд байдалд байгаа. Цаашдаа ийм байдлаар ажиллах боломж байхгүй. Ялангуяа төсөв хэлэлцэж байгаа үед бизнес эрхэлдэг эдийн засгаа өөд нь татсан улс байх уу эсвэл төр гэдэг ганц ажил олгогчтой, нийгмийн халамжаа өгдөг бүтцээрээ явах уу гэдэг сонголтын өмнө байна” гэв.

Монголын эдийн засгийн клубийн зохицуулагч Б.Мөнхсоёл:

“Монголын эдийн засгийн клуб ирэх оны төсвийн төсөлд хийсэн анализаа танилцуулж байна. Нийт эдийн засгийнхаа 35 хувиар орлого бүрдүүлж, эргээд 40 хувийг санхүүжүүлэхээр төсөв орж ирж байгаа нь төсвийн хэмнэлтийн бодлого явуулна гэсэн зарчимдаа үнэнч биш байгааг харуулж байна.

Тэнцвэржүүлсэн орлогын хэмжээ 1.6 их наядаар өсөөд, тэнцвэржүүлсэн зарлагын хэмжээ 1.25 их наяд төгрөгөөр өссөн. Энэ нь төсвийг хэмнээгүй харин ч тэлсэн байдалтайгаар оруулж ирсэн байна. Төсвийн орлого байнга дутдаг, төсвийн орлогыг бүрдүүлэхийн тулд татварыг нэмэгдүүлэх, татварын төрлийг нэмэгдүүлэх мэтээр аргацааж амьдарсаар ирсэн. Бидний нэг хөнддөг асуудал бол маш их өр зээлтэй байна. 6.4 их наяд төгрөгийн өртэй байгаа төрийн өмчийн компаниудаа зарим салбаруудаас хасаад хувьчилж эхлэх хэрэгтэй. Алдагдалтай ажилласаар ирсэн.

Төсвийн хүрээний мэдэгдэлд хавтгайрсан халамжийн бодлогыг хумиад илүү зорилтот бүлэг рүүгээ чиглэсэн  байдлаар халамжийн бодлого явуулна гэж хэлсэн байдаг. Гэтэл 2023 онд 3.3 дахин өссөн буюу 2 их наяд төгрөгөөр баталсан. Халамж дотроо олон бүрдэл хэсэгтэй. Хүүхдийн мөнгийг өгөхийг эдийн засагчид дэмждэг. Хүүхдийн мөнгөний зарцуулалт эдийн засагт шууд хамааралтай. Гэхдээ бид өнөөдөр засгийн газрын өрийн хэмжээ өндөр байгаа энэ цагт хавтгайрсан халамжийг хумья, хүүхдийн мөнгийг зорилтот бүлэг рүү чиглүүлье гэсэн хэрнээ 9 хувиар бууруулсан. 91 хувь нь хүүхдийн мөнгийг авах нь.

Эмзэг, орлого багатай байгаа өрхүүдэд 100 мянган төгрөгийг өгөх нь зүйтэй. Тооцооллыг сайн харж, зорилтот бүлэгтээ өгөөжтэй байхаар тооцоолох хэрэгтэй” гэв.

УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд:

“Өнөөдөр 1 долларын ханш 3500 төгрөг байна. Инфляц ямар байгаа билээ. Үүнийг шийдэх мөнгөний бодлого, орон зай байхгүй болсон. Үүнийг шийдэх зам бол төсвөө хэмнэх. Төсвөө балансжуулчих. 0 хувийн алдагдалтайгаар хийчих. Одоо 1,5 их наяд төгрөгийн алдагдалтай орж ирж байна. Боль! 0 болго гэж байна.

2010 оноос хойш маш их барилгуудыг барьж байна. Өнөөдөр сүүлийн 10-15 жил Монгол Улсын төсөв цемент зуурдаг ажил хийж байна. Цементээ гаднаас авна гээд гаалийн татвараа тэглэдэг улс байж болохгүй. Ирэх жил шинэ хөрөнгө оруулалт байхгүй гэж байна. Барилгуудаа барьж чадахгүй. Дуусаагүй олон төмрийн цементийн сэгнүүд бий болчихлоо. Яагаад гэвэл үнэ өссөн үед боломжгүй. Бүгдийг нь дуудлага худалдаагаар зар. Ийм байдлаар явахгүй бол юу болох вэ? Дефолт. Монгол Улс маш их өртэй.

2023 он бол онцлог жил. Монгол Улс 2023 онд маш их гадаад бондууд төлнө. Самурай бонд. 30 тэрбум иенийн бонд. Хятадын своп зээл ирэх жил төлнө. Ирэх жил 570 сая долларын төлбөр хийгдэнэ. Байхгүй тохиолдолд дампуурал болно. Нэгэнт дефолт болчихвол 10 жил сэргэхгүй. Мөнгөний бодлогыг 1-дээ тавь. Мөнгөний бодлогоо 1 дээ тавиад төсвийн бодлогыг дэмж.

Хоёрдугаарт, тэтгэврийн зардал 4 их наяд төгрөг болчихлоо. Цагаан сар болохоор ахмадууддаа хайр зарлаж, тэтгэврийн доод хэмжээг 500 мянга болгодог. Тэтгэврийн шинэчлэлийг иж бүрэн хийх хэрэгтэй.” гэв.