Хэдийгээр бид өнөөдөр үүнийг зөвшөөрч болох ч, 1700 онд төгөлдөр хуур хөгжим бий болсноор хөгжмийн хэлбэр төрхийг нэлээд өөрчилсөн бөгөөд тэр цагаас хойш хөгжим хэзээ ч урьдынх шигээ байсангүй. Төгөлдөр хуур хөгжмийг алдартай поп дуу хөгжим зохиогчдоос эхлээд далд урлаг, сонгодог хөгжмийн зохиолч болон хөгжмийн төрөл бүрээс гарсан хөгжимчин бүрийн хөгжимд сонсож болох хөгжмийн зэмсэг юм.
Төгөлдөр хуур нь манай дэлхий даяар тархсан бараг бүх төрлийн хөгжимд харагддаг. Энэ нь гайхамшигтай хүч чадал, олон талт универсал байдлаас болж хөгжмийн байнгын зэмсэг болсон. Төгөлдөр хуур сурахын ашиг тус нь өргөн хүрээний хүмүүс түүнийг хэрхэн яаж тоглохыг сурахаас ч хамаагүй илүү юм.
Төгөлдөр хуурыг 18-р зууны эхээр хөгжмийн зэмсэг хийдэг Бартоломео Кристофори гэдэг хүн зохион бүтээжээ.
Түүхийн энэ цаг үе бол урлаг ба хөгжимд хүний нөхцөл байдлыг илүү сайнаар тусгаж эхэлсэн үе байсан бөгөөд Кристофори хүчирхэг бөгөөд намуухан ая эгшиглүүлэх аль аль шинжийг хадгалсан хөгжмийн зэмсэг бүтээхийг зорьсон юм. Кристофори анхны төгөлдөр хуураа дуу авиа гаргахын тулд утсыг нь чимхэж татдаг, ямар ч динамикгүй харпсикорд хэмээх жижиг төгөлдөр хууртай адил хөгжмийн зэмсгийг өөрчлөн бүтээжээ. Төгөлдөр хуурын бяцхан алхны систем нь утсуудыг цочроож, хөгжимчинд хэр чанга, хэр зөөлөн тоглох боломжийг олгодог учир хөгжмийн түүхэнд хувьсгал хийсэн юм. Төгөлдөр хуур нь хөгжимчид болон хөгжмийн зохиолч нарт шинэ, сэтгэл хөдөлгөм гайхалтай сонголтуудыг өгсөн ба 18-р зууны үед гарч ирсэн энэ хөгжмийн зэмсэг нь хөгжим ба соёлын хүрээнд хувьсгал хийсэн юм.
Төгөлдөр хуур нь гайхамшигтай хөгжмийн зэмсэг бөгөөд янз бүрийн гарал үүсэл, янз бүрийн сонирхолтой хүмүүс түүнийг хэрхэн тоглохыг сурах замаар маш их зүйлийг олж авдаг. Тэгэхээр цаашид олон зүйл нуршилгүйгээр төгөлдөр сурахын 10 ашиг тусыг хүргэе.
Төгөлдөр хуур бол бүх хөгжмийн гарц юм.
Хөгжмийн зохиолч шинэ хөгжмийн зохиол бүтээхээр суухдаа ихэнхдээ өөрсдийн уран бүтээлээ төгөлдөр хуур дээр чадан ядан оролдож эхэлдэг. Төгөлдөр хуур нь хөгжмийн зохиолч, дуу зохиогч нарын хүсэж болох асар том хэмжээтэй, нарийн динамик сонголтуудтай, шууд тоглох боломжтой, гайхалтай хөг аялгуу зэрэг бүхнийг өөртөө шингээсэн байдаг. Маш олон хөгжимчид хүүхэд байхаасаа гэр бүлийн төгөлдөр хуураар тоглож карьерээ эхэлсэн байдаг бөгөөд энэхүү туршлага нь төгөлдөр хуур ямар их зөн билэгтэй зэмсэг болохыг харуулна. Ямар ч хөгжмийн зохиол, аялгуу бүхий дуу, хөгжмийн аялгууг ямар ч том хэмжээтэй байсан, ямар ч хэцүү байсныг хамаарахгүйгээр төгөлдөр хуур дээр өөрчлөн тоглож болдог. Төгөлдөр хуур нь ур чадварын ямар ч түвшний, ямар ч боловсрол чадвартай байсан хамаарахгүйгээр хүн бүрт тохирсон хөгжим юм. Төгөлдөр хуур сурахын ач тус нь бүх түвшний, ямар ч чадвартай байсан хамаагүй хурдан хугацаанд, харьцангуй хялбар илэрдэг.
Түүнийг тоглоход амархан.
Бусад хөгжмийн зэмсгүүдээс ялгаатай нь төгөлдөр хуур сурах нь маш амархан. Төгөлдөр хуур сурахын ашиг тусыг тоочвол энэ нь сурахад хурдан, зовиур шаналгаагүйгээр өвдөлтгүй тоглох боломжтой юм. Эхлэн сурч байгаа сурагч бүр бүрээ болон гитар гэх мэт хөгжмийн зэмсэгт суралцаж байхдаа эхний хэдэн сарын туршид асар их бэрхшээлтэй тулгардаг бөгөөд үүнийг даван туулахад хэцүү байдаг. Бүрээг үлээж сурахад (нүүрний булчинг ашиглах ба уруулыг бүрээ болон гуулин хөгжмийн зэмсэг аманд тохируулан байрлуулах), эсвэл гитар тоглохын тулд хуруундаа эвэр ургатал дасгал хийснээс хойш зөвхөн хэдэн сарын дараа л сайн эзэмшдэг. Төгөлдөр хуур тоглохын нэг ашиг тус нь тоглоход маш энгийн. Товчлуур дарагдахад дуу гарна. Төгөлдөр хуур нь хүүхдэд сурахад хамгийн тохиромжтой хэрэгсэл юм. Бяцхан хүүхэд төгөлдөр хуурын ард хэдхэн минут суухад л ямар нэг юм тоглож сурдаг. Төгөлдөр хуур нь бас түргэн илэрхийлэгддэг бөгөөд ур чадварын бүх түвшний хүмүүс зөөлөн, эсвэл чанга тоглох боломжтой. Эхлэн суралцагсдад зориулсан тоглож сурахад хялбар цөөн тооны хөгжмийн зэмсгийн нэг нь төгөлдөр хуур юм.
Төгөлдөр хуур хэрхэн тоглодгийг сурснаар хөгжмийн онолыг амархан ойлгоно.
Төгөлдөр хуур сурах нь хөгжмийн онолыг ойлгоход хялбар болгох бөгөөд өөрийн зорилготой болгодог. Оюутнууд хөгжмийн онолын нарийн төвөгтэй зарчмуудыг ойлгож эхлэх үедээ ихэвчлэн төгөлдөр хуурыг харж судалж эхэлдэг. Хөгжмийн онол бол үндсэндээ хар, цагаан товчлуур юм. Хөг, аялгуу, гамм, интервалыг ойлгож, хэрхэн бүтээхийг товчлуур дээр сурах нь гитар, кларинет гэх мэт бусад хөгжим дээр сурснаас илүү хялбар байдаг. Бусад хөгжмийн зэмсгүүдийг сурч байгаа оюутнууд тэдний хөгжмийн зэмсгээс өөр хөгжмийн товчлууруудыг заавал таньж мэдэх шаардлагатай байдаг тул хөгжмийн онолын үзэл баримтлалын талаар суралцахад хүнд хэцүү байдаг ба харин төгөлдөр хуурын сурагчид өөрсдийн анхны хичээлээр товчлууруудыг таньж мэддэг болно. Төгөлдөр хуурын оюутан анхны гамм болон хөг аялгууг сурах үедээ хөгжмийн онолыг хэрхэн ойлгох вэ гэдэгт үндсэндээ суралцдаг. Тэр ч байтугай хамгийн чадварлаг хөгжимчид ч анхнаасаа хөгжмийн онол хэрхэн ажилладгийг ойлгоогүй бол тэд хөгжмийн чадвар муу, хөгжмийг дутуу ойлгоход хүрдэг. Тиймээс хөгжимтэй танил болохын хэрээр товчлууруудыг мэддэг байх нь заавал сурах ёстой чухал зүйл юм.
Төгөлдөр хуур тоглох нь танин мэдэхүйн чадварыг сайжруулахад тусалдаг.
Сүүлийн үеийн шинжлэх ухааны судалгаагаар төгөлдөр хуур тоглож сурах нь оюутнуудад танин мэдэхүйн гайхалтай ашиг тусыг өгдөг болохыг тогтоожээ. ScienceNutshell.com-д саяхан хэвлэгдсэн нийтлэлд дурдсанаар: 2013 онд, Испанийн Барселон хотын Аугуст Пи и Санерын Био-Анагаахын Эрдэм Шинжилгээний Институтийн судлаач нарын баг ахмад насны хүмүүст төгөлдөр хуурын хичээл зааж, тэдний тархины үйл ажиллагааг хичээлийн өмнө ба хэдэн сарын дараа судалсан байна. Тэдгээр хүмүүсийг спорт, уран зураг зэргээр хичээллэдэг өөр бүлгийн хүмүүстэй харьцуулан, STROOP болон мэдрэл-сэтгэл зүйн бусад тестээр шалгахад төгөлдөр хуур тоглодог хүмүүсийн тархины үйл ажиллагаа илт сайжирсан байжээ. Үүнээс харахад хөгжим тоглож, нот уншиж сурах нь ахимаг настнуудын танин мэдэхүйн нөөц чадваруудыг сайжруулахад тусалдаг байна. “Төгөлдөр хуур тоглож, хөгжмийн нот уншиж сурахад тулгарах төрөлхийн сорил нь зөвхөн өндөр настнуудын тархи, оюун ухааныг хурц байлгаж, анхаарлыг төвлөрүүлдэг төдийгүй мөн залуу хүмүүсийн тархины хөгжилд тусалдаг. Хүүхдүүдийн бага наснаасаа суралцсан ур чадвар, үзэл баримтлал нь тэдний амьдралын туршид үр шимээ өгдөг. Тиймээс төгөлдөр хуурын оюутан бүр концертын төгөлдөр хуурч болоогүй ч гэсэн асар их зүйлийг олж авдаг. Төгөлдөр хуур сурсны үр өгөөжөөр амьдралын байдал дээшилдэг.
Төгөлдөр хуур сурах нь сэтгэлийн хямрал, стрессийг багасгаж, сэтгэл гутралыг эмчилдэг.
Хөгжмийн хамгийн сайхан, сэтгэл хөдөлгөм бүтээлүүдийн заримыг төгөлдөр хуурт зориулан бичсэн байдаг боловч төгөлдөр хуур нь зөвхөн гайхалтай сонсогдохоос гадна хүний сэтгэл хөдлөлийг илэрхийлдэг. Төгөлдөр хуурыг хэрхэн тоглохыг сурч байгаа үйл явц нь маш их ашигтай болохыг шинжлэх ухаан саяхан илрүүлсэн бөгөөд 2013 онд хэвлэгдсэн Анагаах Ухааны Үндэсний Номын Сангийн нийтлэлээс харахад сэтгэлийн хямралыг эмчилж, стрессийг багасгасан байна. “Бидний судалгаагаар төгөлдөр хуурын хичээл нь сэтгэлийн хямралыг багасгаж, эерэг сэтгэл хөдлөлийг өдөөсөн ба ахмад настны сэтгэл зүйн болон биеийн QOL түвшинг дээшлүүлсэн. Бидний үр дүнгээс харахад төгөлдөр хуур тоглож, хөгжмийн нот уншиж сурах нь ахмад настнуудад танин мэдэхүйн нөөцийг (CR) сэргээж, тэдний амьдралд сайн сайхан зүйлсийг авчрахад тустай болох нь харагдлаа” хэмээжээ. Төгөлдөр хуур тоглох нь сэтгэл санаа болон эрүүл мэндийг эмгүйгээр сайжруулах хялбар арга юм. Төгөлдөр хуурын нот тоглох үйл явц нь бага насны хүүхдүүдээс эхлээд ахмад настныг хүртэлх бүх насны хүмүүст стресс болон сэтгэлийн хямралыг даван туулахад маш их ашиг тустай юм. Төгөлдөр хуур сурахын ач холбогдол нь сэтгэлийн эмгэгийг эмчлэхэд чиглэсэн цогц эмчилгээ болдогт оршино.
Төгөлдөр хуур тоглох нь хөдөлгөөний эвсэл болон гарын бие даасан хөдөлгөөнийг сайжруулж, булчингийн санах ойг дээшлүүлдэг.
Төгөлдөр хуур тоглож сурах нь хүний гарын булчин ба тархи хоёрын хоорондын холбоог хөгжүүлэхэд тусална. Төгөлдөр хуур байнга тоглодог хүний гар нь хөгжим тоглодоггүй хүмүүсийн гараас илүү хүчтэй, уян хатан, бие даасан хөдөлгөөнийг хийх чадвартай болох нь батлагдсан. Энэ нь төгөлдөр хуурчид өөрсдийн гараараа дундаж хүн өдөр тутмынхаа амьдралд хэзээ ч хийдэггүй зүйлсийг хийдэг болохыг харуулж байна. Гамм, хөг аялгуу, аккорд тоглоход гар хүчтэй бөгөөд уян хатан байхыг шаарддаг. Төгөлдөр хуурт зориулсан бараг бүх хөгжим зүүн болон баруун гарын салангид, бие даасан хөдөлгөөнийг шаарддаг. Энэ нь төгөлдөр хуурчдыг баруун зүүн гараар зэрэг ашиглах чадвартай болгодог бөгөөд төгөлдөр хуурчдаас гадна цөөн хэдэн хүн ийм чадвартай байдаг. Төгөлдөр хуур хөгжмийн хувьд, зүүн гараар басс хэсэг болон нам хөгийг тоглодог бол баруун гар үндсэндээ эгшиг аялгууны эгнээнд анхаардаг. Баруун зүүн гарын хөдөлгөөнийг салгаж тус тусад нь бие даасан хөдөлгөөнөөр хэдэн сар хичээллэсний дараа төгөлдөр хуурч анхаарлаа төвлөрүүлж чаддаг болох төдийгүй нарийн дадлага сургуулилт хийх чадвараа хөгжүүлэх боломжтой болно. Энэхүү хоёр гараар зэрэг ажиллах чадвар нь спорт, хөгжим, бүжиг, бие бялдраа хөгжүүлэх зэрэг хөгжмийн бус хоббигоо хөгжүүлэхэд ашиг тустай байдаг.
Төгөлдөр хуур тоглох нь суралцах чадварыг сайжруулна.
Хэрвээ таны хүүхэд хичээлдээ анхаарлаа төвлөрүүлэхэд хэцүү байдаг бол түүнийг төгөлдөр хуурын хичээлд хамруулахыг бодох хэрэгтэй. Шинжлэх ухааны олон тооны судалгаагаар төгөлдөр хуур гэх мэт хөгжмийн зэмсэг тоглох нь хүүхдийн сонсох, анхаарлаа төвлөрүүлэх, суралцах чадварыг сайжруулдаг болох нь нотлогдсон. Хөгжмийн Боловсролын Үндэсний Холбооны иш татсан сүүлийн үеийн нэгэн судалгаанаас үзэхэд “Шинжлэх Ухаанч Америкчууд” (2010) сэтгүүлийн редакторын зөвлөл “Судалгаанаас харахад бага наснаас эхлэн маш нарийн явагдсан хөгжмийн хичээл нь хүүхдийн тархи дууг илүү боловсруулах чадвартай болгоход тусалдаг болохыг харуулж байна. Ингэснээр хүүхэд анхаарлаа амархан төвлөрүүлж, уран зохиолоос эхлээд олон талтын тооцооллыг хүртэлх бусад хичээлүүдийг ч гэсэн хүлээн чадвар сайжирдаг”, мөн “бага насны хүүхдийн хөгжмийн сургалт нь мэдрэлийн системийг үндсээр нь өөрчилдөг бөгөөд энэхүү мэдрэлийн өөрчлөлт нь сонсголын сургалт дууссаны дараа насанд хүрсэн хойно ч хэвээр хадгалагддаг” болохыг нотолсон байна. Төгөлдөр хуурын хичээл нь хүүхдийн тархины химийн бодисыг амьдралынхаа туршид илүү сайн сурахад илүү тохиромжтой байдаг. Төгөлдөр хуурын хичээл нь хүүхдийн тархины химийн процессыг тэр чигт нь өөрчилдөг тул насан туршид суралцах чадварыг сайжруулж байдаг. Ингэж төгөлдөр хуурыг бага насанд нь сургах нь тархины доторх болон гаднах сургалтын эерэг орчныг бүрдүүлдэг. Хөгжмийн суурь боловсролтой эцэг эхчүүд хүүхдийн сонирхлыг дэмжих, сургуулиас гадуур сурч боловсрох болон хувь хүнийх нь хөгжлийг хангахдаа бусдаас илүү чадвартай байдаг. Хэрвээ та хүүхдийнхээ оюун ухаандаа анхаарч, түүнд туслах арга замыг эрэлхийлж байгаа бол төгөлдөр хуурын хичээлээс цааш харах хэрэггүй. Төгөлдөр хуурын сургалтын үр ашиг нь өөрөө өөртөө итгэх итгэлийг нэмэгдүүлдэг билээ.
Төгөлдөр хуураар хичээллэх нь хүүхдийг төсөлт ажлаа дуустал хийхэд тусалдаг.
Төгөлдөр хуурын хичээл нь ямар ч насны оюутнуудад төслийг гүйцэтгэж дуусгахад тусалдаг. Учир нь сургагч багш нар бэрхшээлтэй байж болох зүйлд хариуцлагын тогтолцоог бий болгодог. Хүнд хэцүү гамм юм уу, эсвэл хөгжмийн аялгууг амжилттай гүйцэтгэх нь гайхамшигтай зүйл бөгөөд хүч хөдөлмөрөөрөө дамжуулан амжилтанд хүрэх мэдрэмж төгөлдөр хуурын сурагчдын өдөр тутмын амьдралд нөлөөлдөг. Амжилттай төгөлдөр хуурч оюутан байх нь цаг хугацаа, хүчин чармайлт, гүйцэтгэсэн даалгавар зэргийг шаарддаг бөгөөд эдгээр нь ажил мэргэжил, боловсрол, харилцаанд сайнаар нөлөөлдөг чанарууд юм. Төгөлдөр хуур тоглож сурах нь хүний тэвчээртэй, тууштай, няцашгүй чанарыг хөгжүүлдэг.
Төгөлдөр хуураар хичээллэх нь насанд хүрэгсдийн эмзэг болон нээлттэй байдлыг дэмжихэд тусалдаг.
Ихэнх насанд хүрэгчид өөрсдийн эхнэр, нөхөр, хүүхдүүдтэйгээ нээлттэй байж чаддагүйдээ зовдог бөгөөд их эмзэг байдаг. Өдөр тутмын жижиг сажиг зүйл нь хүмүүст урьд өмнө нь сонссон юм шиг мэдрэмжийг бий болгодог бол өдөр тутмын амьдралын жижиг зүйлс хүнийг хаалттай болгодог. Төгөлдөр хуур мэтийн хөгжмийг тоглож сурах нь насанд хүрсэн оюутнуудаас өвөрмөц эмзэг байдлыг шаарддаг. Энэ нь өөр чадвартай хүнийг мэддэг боловч маш бага зүйлийг хийж чадах тэр хүрээ рүү хүчээр оруулдаг. Олон насанд хүрэгчид ямар нэг гайхалтай зүйлийг сурч мэдэхийн тулд даруу байхыг хүлээн зөвшөөрсөн тэр зүйлийнхээ үр шимийг хүрдэг. Төгөлдөр хуур сурах нь бидний эргэн тойрон дахь далд гоо сайхныг илрүүлэх төдийгүй бидэнд байгаа авьяас, гоо үзэсгэлэнг бас гаргаж ирдэг. Би насанд хүрсэн төгөлдөр хуурчдыг олон жилийн туршид зааж сургасан бөгөөд хэчнээн хүүхэд шиг зантай, баяр баясгалантай хүн манай хичээлээс хатуу бөгөөд амжилттай хүн болж байдгийг хараад би үргэлж гайхдаг. Төгөлдөр хуур гэх мэтийн хөгжмийн зэмсэг нь хүнд цэвэр баяр баясгалан, гайхшрал төрүүлэх гайхалтай чадварыг авчирч байдаг.
Төгөлдөр хуур тоглох нь таны амьдралыг гоо сайхан болгодог.
Төгөлдөр хуурт зориулан бичсэн хөгжим нь хүнд маш хүчтэй сэтгэл хөдлөлийг бий болгодог. Бид төгөлдөр хуур дээр ямар нэг агуу зүйл юм уу, эсвэл сүйрлийг илтгэсэн хөгжим тоглож байгаа хүний өрөөнд орж байсан туршлага бид бүгдээрэнд байдаг. Хөгжмийн зэмсэг нь хүний сэтгэл хөдлөл, мэдрэмжийг тусган харуулах зорилготойгоор зохион бүтээгдсэн байдаг тул 2016 онд төгөлдөр хуурыг зохион бүтээснээс хойших 300 жилийн туршид алдартай байсанд нь гайхах зүйлгүй юм. Төгөлдөр хуур хөгжим нь хүнд жинхэнэ гоо үзэсгэлэн, баяр баясгаланг авчирч чаддаг бөгөөд эдгээр нь ажил болон гэр бүлийн үүрэг хариуцлагаас болж стресст орсон хүнд түр зуурын ханамж болж чаддаг.
Төгөлдөр хуурын ач холбогдол, ашиг тусыг тоочоод баршгүй бөгөөд хүчирхэг юм. Гэвч танд яаж эхлэхийг зааж сургах туршлагатай, ухаалаг багш хэрэгтэй. Төгөлдөр хуурын сайн багш бол төгөлдөр хуур тоглож сурахад хэрэгтэй бүх зүйлийг сурч, ойлгоход тусална. Тэд таны гар хурууг тоглож дасгахын тулд энгийн гамм зэргийг өгнө. Төгөлдөр хуурын багш хайхдаа төгөлдөр хуурыг хэдэн жил тоглосон туршлага, зан чанар, хувь хүний мөн чанар зэргийг харгалзан үзэх хэрэгтэй. Маш олон төгөлдөр хуурын багш байдаг бөгөөд таны хэрэгцээ шаардлагыг хангаж чадахуйц зөв хүнийг олох хэрэгтэй. Зөв багш, эерэг хандлага байхад хөгжмийн салбарт хүрэх амжилтанд хязгаар үгүй билээ.
Эх сурвалж: smartpiano.mn
