Манай дэлхий асар хурдтайгаар хүйтэрч байна. Энэ нь цаг агаарын хувьд биш xүмүүс бидний хоорондын зан харилцааны ХҮЙТРЭЛ-ҮЗЭН ЯДАЛТ юм. Хар, цагаан, шар гээд бие биенээ үзэн ядна, шүтдэг шашин, шүтлэгээсээ болж бие биенээ үзэн ядна, үзэл бодлын зөрүүгээс болж бие биенээ үзэн ядна.
Монгол, Хятад, Орос, Япон, Солонгос, Франц, Англи, Америк, Турк, Иран, Ирак, Пакистан, Энэтхэг, Цыган, Латин америк, Африк…гэж үзэн ядна. Улс дотроо том ястан, бага ястан гэж бие биенээ үзэн ядна. Өгөөмөр болж гэгээрч буй нь тун ховор. Бусдыг үзэн яддаггүй ч дургүй байдаг энэ сэтгэлгээнээс бид хэзээ ч салахгүй байх.
Би Норвегид ажиллаж амьдраад 10-аад жил болж байна. Норвеги хүмүүс нэг их тэр үзэн ядсан сэтгэлээ илэрхийлээд сүйд болохгүй байгаа боловч дyргүй байгаа нь мэдрэгддэг. Харин 1950, 60-аад онд ирсэн Цагаачдын үр хүүхдүүд өөрөөр хэлбэл 2-3-р үеийнхэн бусад үндэстнүүдээ мөн Норвегийн соёл иргэншлийг үзэн ядах сэтгэл дээд цэгтээ хүрч байна.
Нэн ялангуяа Лалын шашинтай үндэстнүүдэд маш их үзэн ядалт байгаа нь харагддаг. Энд байгаа Пакистан, Шри-Ланк, Түрк за тэгээд Судан, Сомали манай Монголчууд, хараар байгаа хүмүүсд харин ч нэг дээрэлхэх шиг болно доо. Ажил хийлгэчихээд цалингаа өгөхгүй, хүүхнүүдийг бол оролдоод амар заяаг нь үзүүлэхгүй. Эд нарт тэр Ардчилал, xүний эрх … энэ тэр бол хамаагүй шүү дээ.
Хэт үзэлт Лал шашинтангууд нь Соёлт хүн төрөлхтөний нийгэмд гамшиг тарих, алан хядалт хийхийг эрмэлзсээр л байна. Бүр өөрийн эмч болох гэж байсан сайхан охиноо хэт барууны үзэлд автлаа гээд аав, ээж, ах нь нийлж байгаад алчихсан хэрэг хүртэл гарч олныг цочирдуулж байлаа.
Лалыг хэт эсэргүүцэx сэтгэлдээ автсан этгээд хүртэл 80 гаруй хүүхэд, залуучууд алсан аймшигт хэрэг гарч Норвеги хүмүүсийн сэтгэлийн шарх эдгэрээгүй, нулимс нь хатаагүй байна. Саяхан гэхэд л Шинэ Зеалаанд улсад аймшигт хэрэг гарлаа.
Өчигдөр шөнө XIII зууны үеийн агуу бүтээн байгуулалт, уран барилгын сонгодог дурсгалуудын нэг 850 гаруй жилийн түүхтэй Францын үндэсний бэлэг тэмдэг, бахархал алдарт Парисын Дарь эхийн сүм Notre-Dame Cathedral шатаж байхгүй боллоо. Энэ бол ганц Францын ард түмний бус дэлхийн харамсал шүү дээ. Дэлхийн харамсал, уй гашуу юм. Гэтэл тэр оронд амьдарч, эртэй нь ханилж, усыг нь ууж ёсыг нь дагаж буй зарим Монгол эмэгтэй, хүмүүсийн пост сэтгэл рүү мөс хийлээ.
Үнэхээр харамсалтай! Хүний нутагт тэднийг ингэтлээ үзэн ядаж, хүн төрөлхтөний соёл иргэншил, шашин шүтлэгийг үгүйсгэн амьдрах нь ямар сэтгэлгээ вэ? Монголоо Норвеги шиг хөгжүүлье гэхээр хэзээ ч бүтэхгүй, Монголчуудад зохихгүй, Монголчууд чадахгүй хэмээн эсэргүүцэн номлоно.
Хүй нэгдлийн байдлаараа өнөөгийн Монголчуудыг амьдрахыг заана. Өөрөө бол зуны дэлгэр цагт 1 сар амраад, хэдэн жуулчин дагуулж очоод халаасаа түнтийлгээд л буцахыг эрхэмлэнэ. Бичээд тависан постыг нь хараад ой гутав. Нэр нүүрийг нь тавиж бусдаар үзэн ядуулж, доромжлуулж, хараалгахыг хүссэнгүй. Би аливаа үзэн ядалтаас хол ангид явдаг билээ.
Др. М. Найданхүү
er ni gadnii ornuudad haraar amdardag hymyysiig oilgodoggui, shivshig bolj amdarah yalanguya hyyhedtei haraar baidag bol hyyhdyydiinhee huvi zaya ireeduigeer togloj baigaagaa oilgohgui hymyysiig haraad oi gutdag…neg l odor oorsdoo yheed ogno …haraar yldsen hyyhdyyd ni mongolch bish gadaad ch bish…amdral ireeduigui l boldog um baina lee, …joohon um bodoh uhaan algadaa