Өчигдөр твиттерээс нэг харамсалтай жиргээ уншлаа “Хил даваад л хэрэггүй болдог хэлээр яадаг юм” гэж. Өдөржин бодогдоод байлаа. Уурсаж хилэгнэх нь хаашаа, зүгээр л харамсалтай, магадгүй эмгэнэлтэй санагдлаа.
Израйлын зохиолч Амос Оз хэлсэн байдаг юм: Хебрью (Еврэй) хэл бүхэл бүтэн 18 зууны турш эртний грек шиг, латин шиг хэн ч хэрэглэдэггүй үхмэл хэл байлаа. Гэтэл 20 зууны дунд үеэс гэнэт л хүмүүс өдөр тутмын амьдралдаа хебрью хэлээр ярьж, хебрью үг, өгүүлбэрүүд гудамж талбай, асар байшингийн сонорыг дэлдэж эхлэсэн юм. Гэнэтхэн юу болов? Израйл улс байгуулагдаж, еврэйчүүд энэ дэлхий дээр өөрсдийн гэсэн орох орон, ойчих аягыг олж авмагцаа бас өөрсдийгөө илэрхийлэх, ойлголцох хэлээ эргүүлэн олж авахыг тэсгэлгүй хүссэн нь тэр.
Гэтэл арван найман зууны турш хэн ч яриагүй, хэн ч хэрэглээгүй үхмэл хэл яаж тэгж хурдан сэргэв? Энэ бүх хугацаанд Хебрью хэл еврэйн шашны мөргөлийн хэл байжээ. Энэ бүх хугацаанд хебрью хэл еврэйн утга зохиол, бичгийн туурвилын хэл байжээ. Жир ард нь хебрью хэлээр ярихгүй ч сэхээтнүүд, мэргэд нь энэ хэлээр цэцэн мэргэнээ шалгаж, цэгц бүтээлээ туурвисаар байжээ. Өргөн олноор уншихгүй, ярихгүй болохоор харин ч эрх чөлөөтэй туурвидаг байжээ. Бүр хожим энэ хэлний дахин сэргэлт нийтийг хамархад еврэй шашны санваартнуудын бичвэр дундаас машид эротик, гомосексуаль шүлэг зохиолууд ч гарч ирсэн гэдэг. Өөрөөр хэлбэл хебрью хэл хэсэг бүлэг хүний чинад нууцын хэл, эрх чөлөөний хэл болчихоод байж. Ямартаа ч ингэж уран зохиол, шашин хоёр нь хэлээ архивлаж үлдэж чадсан байж. Жирийн ард яах вэ, хэцүүдвэл мартаад хэрэг болвол гаргаад ирнэ. Мартсанаа санах гэтэл сануулах юм нь байхгүй бол тэгээд дуусна.
Тиймээс бид бичих л хэрэгтэй юм! Хэзээ нэгтээ монгол бичигт маань ч гэсэн ийм гайхамшиг тохионо гэж би вээр итгэнэм.
Шинэ тутам ярианд сэргэсэн хебрью хэл орчин цагийн ойлголтуудаар дутжээ. Эртний шашин, эртний уран зохиолд “консервлогдож” үлдсэн хэл яг л эртний хүн шиг энүүхэн булан тойроод л мухардаж балмагдаж байв. Тэгмэгц шинэ тутам ярианы хэл хөгжүүлэхэд сэхээтнүүд нь ханцуй шамлан оролцжээ. Ихэнхидээ үгс цоо шинээр зохион зохиол бүтээлдээ хэрэглэж эхлэжээ. Оз нэг удаа таксинд суутал таксины жолооч яг өөрийнх нь зохиосон үгээр ярьж байж гэнэ. “Тэр бол үхдэг хүний хувьд үхэшгүй мөнхрөлийг олсон хэрэг билээ, учир нь би үхсэн ч тэр үг үлдэнэ” гэж зохиолч хошигноно.
Бид үхэж хэл минь, улс минь, газар шороо, тусгаар тогтнол минь, үрс минь үлдэнэ! Бид үүнийг үл тоовол юу ч эс үлдэнэ! Хэл гэдэг эзэмшигчид нь хүчтэй яваа үед хүрээгээ тэлж, эзэмшигчид нь сул дорой үед дагаж хумигддаг зүйл. Монгол хэл хил даваад л хэрэггүй болж буй нь монгол хэлний муугийнх биш, бидний хэр чадал дутуу гуцуу яваагийнх!
