Өнөөдөр тавдугаар сарын 9-н буюу Монголчууд бидний оролцсон Дэлхийн хоёрдугаар дайнд ялалт байгуулсан түүхт ойн өдөр тохиож байна. Хүн төрөлхтөнд хамгийн их хохирол учруулсан гэх энэхүү дайнд 61 улс оролцож, нийт хүн амын 80 хувь нь нэрвэгдэж 70 гаран сая хүн амь насаа алдсан билээ.
Хоёрдугаар дайнд хамгийн их хохирлыг ЗХУ үүрч гарсан байдаг. Тэд дайны улмаас 20 сая хүнээ алдаж нөхөж баршгүй алдагдал хүлээсэн билээ. Энэхүү дайнд ЗХУ татагдан орсноос хойш Монгол улс цорын ганц холбоотон байсан бөгөөд дайны эхний үеэс эхлэн эдийн засгаа дайны байдалд бүрэн шилжүүлсэн байдаг.
1942 оны эхээр хуралдсан Улсын Бага хурлын 25 дугаар чуулганаас Улаан армид танкийн цуваа бэлэглэх шийдвэр гаргаж, 1942 оны хоёрдугаар сар гэхэд Монгол Улсын Засгийн газраас 2.5 сая төгрөг, 300 кг алт, 100.000 ам.долларыг ЗХУ-ын “Внешторговый” банкинд шилжүүлж байсан түүхтэй.
Мөн энэ үед Улаан армид хандив өргөх хөдөлгөөн Монгол Улсын бүхий л аймаг сумдад өрнөж Монголын Засгийн газар, ард түмний хөрөнгөөр бүтсэн ТЗ-4 загварын 32 танк, Т-70 загварын 21 танк бүхий “Хувьсгалт Монгол” хэмээх танкийн бригадыг 1943 оны нэгдүгээр сарын 17-ны өдөр Монгол Улсын төрийн удирдлага Улаан армид гардуулан өгч байжээ.
Дайны жилүүдэд Монголын ард түмний хуримтлуулсан 65 сая төгрөгийн хөрөнгөөр бүтсэн, нийтдээ 600 гаруй галт тэрэгний 8 цуваа бэлгийг биечлэн хүргэж гардуулсны дотор Улаан армид 500 мянган агт морьд бэлэглэсэн гэдэг. Ганцхан жишээ дурьдахад, Увс аймгийн Наранбулаг сумын иргэн Бадам хувиасаа 10 мянган төгрөг, 1600 хонь, 6 тэмээ, 94 морь Улаан армид бэлэглэсэн тул олон түмнээс түүнд “фронт Бадам” нэр хайрлаж байсан түүхтэй.
Энэхүү ялалтын баярыг тохиолдуулан манай улсад Батлан хамгаалах яам болон Монгол Улс дахь ОХУ-ын Элчин сайдын яамнаас хамтран Зайсан толгой дахь Нэр нь үл мэдэгдэх дайчдын хөшөө, Маршал Г.К.Жуковын хөшөөнд цэцэг өргөдөг уламжлалтай билээ.
Дэлхийн хоёрдугаар дайнд бие, сэтгэлээрээ оролцсон Монголчууд бид энэхүү ялалтын баярыг тэмдэглэх бүрэн эрхтэй ард түмэн билээ. Нийт ард түмэндээ ЯЛАЛТЫН БАЯРЫН МЭНДИЙГ ХҮРГЭЕ.
