• Бидний тухай
  • Сурталчилгаа байршуулах
  • Холбоо барих
2023 он 4 сарын 1
Монгол туургатны цахим сайт
deed
  • Нүүр
  • Нийгэм
    • Бүгд
    • Аймаг
    • Байгаль орчин
    • Боловсрол
    • Нийслэл
    • Нийтлэл
    • Хууль, эрх зүй
    • Ярилцлага
    Сэлэнгэ, Дорнод аймагт ой хээрийн түймэр гарчээ

    Сэлэнгэ, Дорнод аймагт ой хээрийн түймэр гарчээ

    “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нүүрсээ цахимаар арилжиж, тонн тутмыг нь 182 ам.доллароор худалджээ

    “Эрдэнэс тавантолгой” ХК 96 мянган тонн нүүрс биржээр арилжаалжээ

    Шинэ төв цэвэрлэх байгууламжийн барилгын ажил тавдугаар сарын 1-нээс эхэлнэ

    Шинэ төв цэвэрлэх байгууламжийн барилгын ажил тавдугаар сарын 1-нээс эхэлнэ

    Эрдэнэсийн санд нэг их наядын үнэлгээтэй үзмэр хадгалагдаж байна

    Эрдэнэсийн санд нэг их наядын үнэлгээтэй үзмэр хадгалагдаж байна

    Энэ жил “Оюутан-цэрэг” хөтөлбөрт орон нутгийн оюутнууд хамрагдах боломжтой

    Энэ жил “Оюутан-цэрэг” хөтөлбөрт орон нутгийн оюутнууд хамрагдах боломжтой

    Ч.Батзориг: Цаашид ЧД, СБД-т замын хөдөлгөөний чиглэлд өөрчлөлт оруулна

    Ч.Батзориг: Цаашид ЧД, СБД-т замын хөдөлгөөний чиглэлд өөрчлөлт оруулна

    Орхон аймагт 21 нас хүрээгүй хүнд утаат болон электрон тамхи худалдахыг хориглолоо

    Орхон аймагт 21 нас хүрээгүй хүнд утаат болон электрон тамхи худалдахыг хориглолоо

    Электрон тамхийг зохицуулахгүй бол өсвөр үеийнхний эрүүл мэндэд заналхийлж байна

    Электрон тамхийг зохицуулахгүй бол өсвөр үеийнхний эрүүл мэндэд заналхийлж байна

    Даац хэтрүүлсэн тээврийн хэрэгслийг хөдөлгөөнд оролцуулахгүй

    Даац хэтрүүлсэн тээврийн хэрэгслийг хөдөлгөөнд оролцуулахгүй

  • Улс төр
    УИХ-ын гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг Халдашгүй байдлын дэд хороо хүлээж авах нь зүйтэй гэж үзжээ

    “Нүүрснийхэн”-ий хоёрыг явуулж, нэгийг үлдээв

    “Хуучин 30 жил” нуран унаж байна

    “Хуучин 30 жил” нуран унаж байна

    Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний 22 дахь илтгэлд баривчлах, хорих ажиллагаатай холбоотой саналыг оруулжээ

    Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний 22 дахь илтгэлд баривчлах, хорих ажиллагаатай холбоотой саналыг оруулжээ

    Д.Амарбаясгалан: Нэр хүндээ алдсан, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгт холбогдсон хүн намын жагсаалтад орох боломжгүй

    Д.Амарбаясгалан: Нэр хүндээ алдсан, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгт холбогдсон хүн намын жагсаалтад орох боломжгүй

    УИХ-ын гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг Халдашгүй байдлын дэд хороо хүлээж авах нь зүйтэй гэж үзжээ

    УИХ-ын гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг Халдашгүй байдлын дэд хороо хүлээж авах нь зүйтэй гэж үзжээ

    УИХ-ын сонгуульд жагсаалтаар нэр дэвшигчдийн 50% нь эмэгтэй байх саналыг Засгийн газраас гаргажээ

    УИХ-ын сонгуульд жагсаалтаар нэр дэвшигчдийн 50% нь эмэгтэй байх саналыг Засгийн газраас гаргажээ

    Д.Бат-Эрдэнэ: УИХ-д төлөөлөлгүй болбол өмнөговьчууд л хохирно. Гишүүнээс түдгэлзэхгүйгээр мөрдөн байцаалтад оролцох нь зөв

    Д.Бат-Эрдэнэ: УИХ-д төлөөлөлгүй болбол өмнөговьчууд л хохирно. Гишүүнээс түдгэлзэхгүйгээр мөрдөн байцаалтад оролцох нь зөв

    БНХАУ-ын Төрийн зөвлөл Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ын санхүүжилтийг баасан гаригт хэлэлцэнэ

    БНХАУ-ын Төрийн зөвлөл Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ын санхүүжилтийг баасан гаригт хэлэлцэнэ

    Д.Амарбаясгалан: Зуны цагийн хуваарьт шилжихгүй

    Д.Амарбаясгалан: Зуны цагийн хуваарьт шилжихгүй

  • Эдийн засаг
    • Бүгд
    • Бизнесс мэдээ
    • Уул уурхай
    “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нүүрсээ цахимаар арилжиж, тонн тутмыг нь 182 ам.доллароор худалджээ

    “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нүүрсээ цахимаар арилжиж, тонн тутмыг нь 182 ам.доллароор худалджээ

    Ятгах тусам нягтал!

    ​Монголбанк ирэх онд Хятадын Ардын банкинд 1.8 тэрбум долларын өр төлнө

    Ятгах тусам нягтал!

    Монголбанк: Нүүрсний экспорт эрчимжвэл 2022 онд эдийн засаг 3 хувиар тэлнэ

    Монголбанкнаас мэдэгдэл хийлээ

    Б.Лхагвасүрэн: Бодлогын хүүг 1 нэгжээр өсгөж 10 хувь болгох шийдвэр гаргалаа

    Монголбанк: 2022 онд IPO-ийн тоо эрс цөөрч, компаниудын хувьцааны үнэлгээ унаж байна

    Монголбанк: 2022 онд IPO-ийн тоо эрс цөөрч, компаниудын хувьцааны үнэлгээ унаж байна

    Д.Солонгоо: Хөгжлийн банкны нөхцөл байдал сайжрахгүй бол бондын эргэн төлөлтийг ЗГ хариуцах эрсдэл үүснэ

    Б.Солонгоо: Криптовалютын гүйлгээний 70 орчим хувь нь гэмт хэргийн холбогдолтой байж болзошгүй

    А.Энхжин: Гадаад валютын орох урсгал ойрын хугацаанд нэмэгдэх боломжтой байна

    А.Энхжин: Гадаад валютын орох урсгал ойрын хугацаанд нэмэгдэх боломжтой байна

    О.Амартүвшин: Дотоодын аж ахуйн нэгжүүддээ итгэж, дэмжихгүй бол гаднын хөрөнгө оруулагчид яаж итгэж манай улсад хөрөнгө оруулах вэ

    О.Амартүвшин: Дотоодын аж ахуйн нэгжүүддээ итгэж, дэмжихгүй бол гаднын хөрөнгө оруулагчид яаж итгэж манай улсад хөрөнгө оруулах вэ

    Эрдэс баялгийн салбараас төвлөрсөн орлого 53.9 хувиар өсчээ

    Эрдэс баялгийн салбараас төвлөрсөн орлого 53.9 хувиар өсчээ

  • Үндэстэн
    • Бүгд
    • Түүх, уламжлал
    • Яруу найраг
    Бузар муу Галсансүхэд хуурай агсан тавих нь

    Бузар муу Галсансүхэд хуурай агсан тавих нь

    Үхсэн хүмүүсийн тулаан буюу итгэхэд бэрх түүх

    Үхсэн хүмүүсийн тулаан буюу итгэхэд бэрх түүх

    Монголчууд гэж намхан нуруутай боловч өргөн ханхар цээжтэй. Төрх байдал нь их л аймаар…

    Монголчууд гэж намхан нуруутай боловч өргөн ханхар цээжтэй. Төрх байдал нь их л аймаар…

  • Дэлхий дахинд
    Халаасны хулгайн хэрэг үйлдээд баривчлагдсан Монголын иргэдийн талаар Тайландын хэвлэлд мэдээлжээ

    Халаасны хулгайн хэрэг үйлдээд баривчлагдсан Монголын иргэдийн талаар Тайландын хэвлэлд мэдээлжээ

    Дмитрий Медведев: Манай дайсан бол АНУ мөн

    Дмитрий Медведев: Манай дайсан бол АНУ мөн

    Цаг урагшлуулах маргаанаас болж Ливаны иргэд хоёр өөр цагийн бүсэд сэржээ

    Цаг урагшлуулах маргаанаас болж Ливаны иргэд хоёр өөр цагийн бүсэд сэржээ

    АНУ-ын Миссисипи мужид хар салхины улмаас 25 хүн амиа алджээ

    АНУ-ын Миссисипи мужид хар салхины улмаас 25 хүн амиа алджээ

    Амьтны хүрээлэнгээс оргосон судалт тахь Сөүл хотоор гурван цаг зугаалжээ

    Амьтны хүрээлэнгээс оргосон судалт тахь Сөүл хотоор гурван цаг зугаалжээ

    Гаагийн шүүх дайны гэмт хэрэгтэй холбогдуулан Путинийг баривчлах захирамж гаргажээ

    Путинийг баривчлах шийдвэрийн хариуд “сүрдүүлэг” сонссондоо Олон Улсын Эрүүгийн Шүүх харамсал илэрхийлэв

    Украин улс дайн эхэлснээс хойш анх удаа ОУВС-гаас зээл авлаа

    Украин улс дайн эхэлснээс хойш анх удаа ОУВС-гаас зээл авлаа

    В.Путин, Ши Жиньпин нар  хийн хоолойг Монголоор дамжуулахаар тохиролцов

    В.Путин, Ши Жиньпин нар хийн хоолойг Монголоор дамжуулахаар тохиролцов

    Аз жаргалын индексээр Монгол Улс 137 орноос 61-т эрэмбэлэгдэв

    Аз жаргалын индексээр Монгол Улс 137 орноос 61-т эрэмбэлэгдэв

  • Эрүүл мэнд
    Антиоксидант гэж юу вэ?

    Антиоксидант гэж юу вэ?

    А.Хөлгөн: Хэрх өвчнийг бүрэн эмчлэх боломжгүй учир байнга урьдчилан сэргийл

    А.Хөлгөн: Хэрх өвчнийг бүрэн эмчлэх боломжгүй учир байнга урьдчилан сэргийл

    Т.Мөнхсайхан: Эрчүүдийн эрүүл мэндэд анхаарах шаардлагатай байна

    Т.Мөнхсайхан: Эрчүүдийн эрүүл мэндэд анхаарах шаардлагатай байна

    Өмнөд Солонгост ковидын халдварын тоо огцом өслөө

    Омикрон хувилбарын XBB.1.5 омог буюу Кракен

    Хятадаас ирсэн 8 хүн тутмын нэг нь эерэг гарч байна

    Ц.Билэгтсайхан: Монгол Улс коронавирусийн халдварын “Өндөр эрсдэлтэй” гэсэн үнэлгээ гарсан

    Ц.Чинбаяр: Вакцин андуурч хийгдсэн долоон иргэнийг Сүхбаатар аймгаас ХӨСҮТ-д авчирсан

    Ц.Чинбаяр: Вакцин андуурч хийгдсэн долоон иргэнийг Сүхбаатар аймгаас ХӨСҮТ-д авчирсан

    Улс орон даяар урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулж, Монгол улс анх удаа 800,000 гаруй иргэнээ хамруулж чадлаа

    Улс орон даяар урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулж, Монгол улс анх удаа 800,000 гаруй иргэнээ хамруулж чадлаа

    Толгой эргэж, чих шуугидаг бол хязаалан хонины толгойн шөл ууж болно

    Толгой эргэж, чих шуугидаг бол хязаалан хонины толгойн шөл ууж болно

    Томуугийн вирус цар тахал хэлбэрээр дэгдэх эрсдэлтэй тул ЭМЯ-ны зөвлөмжийг сайтар хэрэгжүүлэх нь зүйтэй

    Ц.Чинбаяр: 0-4 насны хүүхдүүд томуугийн улмаас богино хугацаанд өндөр халуурч байна

  • Шууд
  • Бусад
    • Бүгд
    • +18
    • Зөвлөгөө
    • Зурхай
    • Зүүдний тайлал
    • Технологи
    • Утга зохиол
    • Шар мэдээ
    Ном унших хурдаа хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ? /Пиль/

    Ном унших хурдаа хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ? /Пиль/

    Хийхэд хурдан бас амттай 10 салатны жор

    Хийхэд хурдан бас амттай 10 салатны жор

    Хүүхдийг ясны шөлөнд оруулах нь дараах ач тустай!

    Хүүхдийг ясны шөлөнд оруулах нь дараах ач тустай!

    Дотор махыг хүнсэнд хэрэглэж байхад үнэтэй авч байгаа биологийн нэмэлт бүтээгдэхүүн ямар ч хэрэггүй

    Дотор махыг хүнсэнд хэрэглэж байхад үнэтэй авч байгаа биологийн нэмэлт бүтээгдэхүүн ямар ч хэрэггүй

    Өөх алагласан өвчүү, годон сүүл, сүүлний өөх биед ямар ач тустай вэ?

    Өөх алагласан өвчүү, годон сүүл, сүүлний өөх биед ямар ач тустай вэ?

    П.Батчимэг: Төрийн ордонд эрдэнэт хүний амийг бүрэлгэснийг гишүүн Ч.Ундрам баталгаатай мэдэж ярьж сууна

    П.Батчимэг: Төрийн ордонд эрдэнэт хүний амийг бүрэлгэснийг гишүүн Ч.Ундрам баталгаатай мэдэж ярьж сууна

    Ерөнхий сайд “…Ц.Анандбазар З.Энхболд хоёр Бага тэнгэрийн аманд нүүрсний мөнгөөрөө байшин барьсан“ гэжээ

    Ерөнхий сайд “…Ц.Анандбазар З.Энхболд хоёр Бага тэнгэрийн аманд нүүрсний мөнгөөрөө байшин барьсан“ гэжээ

    Б.Батцэцэг сайд “протокол“ зөрчин ХАТАН ХААНЫ биед хүрчээ

    Б.Батцэцэг сайд “протокол“ зөрчин ХАТАН ХААНЫ биед хүрчээ

    Өвөл машинаа унахгүй тавих гэж буй жолооч нарт өгөх зөвөлгөө

    Өвөл машинаа унахгүй тавих гэж буй жолооч нарт өгөх зөвөлгөө

No Result
View All Result
  • Нүүр
  • Нийгэм
    • Бүгд
    • Аймаг
    • Байгаль орчин
    • Боловсрол
    • Нийслэл
    • Нийтлэл
    • Хууль, эрх зүй
    • Ярилцлага
    Сэлэнгэ, Дорнод аймагт ой хээрийн түймэр гарчээ

    Сэлэнгэ, Дорнод аймагт ой хээрийн түймэр гарчээ

    “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нүүрсээ цахимаар арилжиж, тонн тутмыг нь 182 ам.доллароор худалджээ

    “Эрдэнэс тавантолгой” ХК 96 мянган тонн нүүрс биржээр арилжаалжээ

    Шинэ төв цэвэрлэх байгууламжийн барилгын ажил тавдугаар сарын 1-нээс эхэлнэ

    Шинэ төв цэвэрлэх байгууламжийн барилгын ажил тавдугаар сарын 1-нээс эхэлнэ

    Эрдэнэсийн санд нэг их наядын үнэлгээтэй үзмэр хадгалагдаж байна

    Эрдэнэсийн санд нэг их наядын үнэлгээтэй үзмэр хадгалагдаж байна

    Энэ жил “Оюутан-цэрэг” хөтөлбөрт орон нутгийн оюутнууд хамрагдах боломжтой

    Энэ жил “Оюутан-цэрэг” хөтөлбөрт орон нутгийн оюутнууд хамрагдах боломжтой

    Ч.Батзориг: Цаашид ЧД, СБД-т замын хөдөлгөөний чиглэлд өөрчлөлт оруулна

    Ч.Батзориг: Цаашид ЧД, СБД-т замын хөдөлгөөний чиглэлд өөрчлөлт оруулна

    Орхон аймагт 21 нас хүрээгүй хүнд утаат болон электрон тамхи худалдахыг хориглолоо

    Орхон аймагт 21 нас хүрээгүй хүнд утаат болон электрон тамхи худалдахыг хориглолоо

    Электрон тамхийг зохицуулахгүй бол өсвөр үеийнхний эрүүл мэндэд заналхийлж байна

    Электрон тамхийг зохицуулахгүй бол өсвөр үеийнхний эрүүл мэндэд заналхийлж байна

    Даац хэтрүүлсэн тээврийн хэрэгслийг хөдөлгөөнд оролцуулахгүй

    Даац хэтрүүлсэн тээврийн хэрэгслийг хөдөлгөөнд оролцуулахгүй

  • Улс төр
    УИХ-ын гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг Халдашгүй байдлын дэд хороо хүлээж авах нь зүйтэй гэж үзжээ

    “Нүүрснийхэн”-ий хоёрыг явуулж, нэгийг үлдээв

    “Хуучин 30 жил” нуран унаж байна

    “Хуучин 30 жил” нуран унаж байна

    Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний 22 дахь илтгэлд баривчлах, хорих ажиллагаатай холбоотой саналыг оруулжээ

    Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний 22 дахь илтгэлд баривчлах, хорих ажиллагаатай холбоотой саналыг оруулжээ

    Д.Амарбаясгалан: Нэр хүндээ алдсан, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгт холбогдсон хүн намын жагсаалтад орох боломжгүй

    Д.Амарбаясгалан: Нэр хүндээ алдсан, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгт холбогдсон хүн намын жагсаалтад орох боломжгүй

    УИХ-ын гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг Халдашгүй байдлын дэд хороо хүлээж авах нь зүйтэй гэж үзжээ

    УИХ-ын гурван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг Халдашгүй байдлын дэд хороо хүлээж авах нь зүйтэй гэж үзжээ

    УИХ-ын сонгуульд жагсаалтаар нэр дэвшигчдийн 50% нь эмэгтэй байх саналыг Засгийн газраас гаргажээ

    УИХ-ын сонгуульд жагсаалтаар нэр дэвшигчдийн 50% нь эмэгтэй байх саналыг Засгийн газраас гаргажээ

    Д.Бат-Эрдэнэ: УИХ-д төлөөлөлгүй болбол өмнөговьчууд л хохирно. Гишүүнээс түдгэлзэхгүйгээр мөрдөн байцаалтад оролцох нь зөв

    Д.Бат-Эрдэнэ: УИХ-д төлөөлөлгүй болбол өмнөговьчууд л хохирно. Гишүүнээс түдгэлзэхгүйгээр мөрдөн байцаалтад оролцох нь зөв

    БНХАУ-ын Төрийн зөвлөл Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ын санхүүжилтийг баасан гаригт хэлэлцэнэ

    БНХАУ-ын Төрийн зөвлөл Эрдэнэбүрэнгийн УЦС-ын санхүүжилтийг баасан гаригт хэлэлцэнэ

    Д.Амарбаясгалан: Зуны цагийн хуваарьт шилжихгүй

    Д.Амарбаясгалан: Зуны цагийн хуваарьт шилжихгүй

  • Эдийн засаг
    • Бүгд
    • Бизнесс мэдээ
    • Уул уурхай
    “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нүүрсээ цахимаар арилжиж, тонн тутмыг нь 182 ам.доллароор худалджээ

    “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК нүүрсээ цахимаар арилжиж, тонн тутмыг нь 182 ам.доллароор худалджээ

    Ятгах тусам нягтал!

    ​Монголбанк ирэх онд Хятадын Ардын банкинд 1.8 тэрбум долларын өр төлнө

    Ятгах тусам нягтал!

    Монголбанк: Нүүрсний экспорт эрчимжвэл 2022 онд эдийн засаг 3 хувиар тэлнэ

    Монголбанкнаас мэдэгдэл хийлээ

    Б.Лхагвасүрэн: Бодлогын хүүг 1 нэгжээр өсгөж 10 хувь болгох шийдвэр гаргалаа

    Монголбанк: 2022 онд IPO-ийн тоо эрс цөөрч, компаниудын хувьцааны үнэлгээ унаж байна

    Монголбанк: 2022 онд IPO-ийн тоо эрс цөөрч, компаниудын хувьцааны үнэлгээ унаж байна

    Д.Солонгоо: Хөгжлийн банкны нөхцөл байдал сайжрахгүй бол бондын эргэн төлөлтийг ЗГ хариуцах эрсдэл үүснэ

    Б.Солонгоо: Криптовалютын гүйлгээний 70 орчим хувь нь гэмт хэргийн холбогдолтой байж болзошгүй

    А.Энхжин: Гадаад валютын орох урсгал ойрын хугацаанд нэмэгдэх боломжтой байна

    А.Энхжин: Гадаад валютын орох урсгал ойрын хугацаанд нэмэгдэх боломжтой байна

    О.Амартүвшин: Дотоодын аж ахуйн нэгжүүддээ итгэж, дэмжихгүй бол гаднын хөрөнгө оруулагчид яаж итгэж манай улсад хөрөнгө оруулах вэ

    О.Амартүвшин: Дотоодын аж ахуйн нэгжүүддээ итгэж, дэмжихгүй бол гаднын хөрөнгө оруулагчид яаж итгэж манай улсад хөрөнгө оруулах вэ

    Эрдэс баялгийн салбараас төвлөрсөн орлого 53.9 хувиар өсчээ

    Эрдэс баялгийн салбараас төвлөрсөн орлого 53.9 хувиар өсчээ

  • Үндэстэн
    • Бүгд
    • Түүх, уламжлал
    • Яруу найраг
    Бузар муу Галсансүхэд хуурай агсан тавих нь

    Бузар муу Галсансүхэд хуурай агсан тавих нь

    Үхсэн хүмүүсийн тулаан буюу итгэхэд бэрх түүх

    Үхсэн хүмүүсийн тулаан буюу итгэхэд бэрх түүх

    Монголчууд гэж намхан нуруутай боловч өргөн ханхар цээжтэй. Төрх байдал нь их л аймаар…

    Монголчууд гэж намхан нуруутай боловч өргөн ханхар цээжтэй. Төрх байдал нь их л аймаар…

  • Дэлхий дахинд
    Халаасны хулгайн хэрэг үйлдээд баривчлагдсан Монголын иргэдийн талаар Тайландын хэвлэлд мэдээлжээ

    Халаасны хулгайн хэрэг үйлдээд баривчлагдсан Монголын иргэдийн талаар Тайландын хэвлэлд мэдээлжээ

    Дмитрий Медведев: Манай дайсан бол АНУ мөн

    Дмитрий Медведев: Манай дайсан бол АНУ мөн

    Цаг урагшлуулах маргаанаас болж Ливаны иргэд хоёр өөр цагийн бүсэд сэржээ

    Цаг урагшлуулах маргаанаас болж Ливаны иргэд хоёр өөр цагийн бүсэд сэржээ

    АНУ-ын Миссисипи мужид хар салхины улмаас 25 хүн амиа алджээ

    АНУ-ын Миссисипи мужид хар салхины улмаас 25 хүн амиа алджээ

    Амьтны хүрээлэнгээс оргосон судалт тахь Сөүл хотоор гурван цаг зугаалжээ

    Амьтны хүрээлэнгээс оргосон судалт тахь Сөүл хотоор гурван цаг зугаалжээ

    Гаагийн шүүх дайны гэмт хэрэгтэй холбогдуулан Путинийг баривчлах захирамж гаргажээ

    Путинийг баривчлах шийдвэрийн хариуд “сүрдүүлэг” сонссондоо Олон Улсын Эрүүгийн Шүүх харамсал илэрхийлэв

    Украин улс дайн эхэлснээс хойш анх удаа ОУВС-гаас зээл авлаа

    Украин улс дайн эхэлснээс хойш анх удаа ОУВС-гаас зээл авлаа

    В.Путин, Ши Жиньпин нар  хийн хоолойг Монголоор дамжуулахаар тохиролцов

    В.Путин, Ши Жиньпин нар хийн хоолойг Монголоор дамжуулахаар тохиролцов

    Аз жаргалын индексээр Монгол Улс 137 орноос 61-т эрэмбэлэгдэв

    Аз жаргалын индексээр Монгол Улс 137 орноос 61-т эрэмбэлэгдэв

  • Эрүүл мэнд
    Антиоксидант гэж юу вэ?

    Антиоксидант гэж юу вэ?

    А.Хөлгөн: Хэрх өвчнийг бүрэн эмчлэх боломжгүй учир байнга урьдчилан сэргийл

    А.Хөлгөн: Хэрх өвчнийг бүрэн эмчлэх боломжгүй учир байнга урьдчилан сэргийл

    Т.Мөнхсайхан: Эрчүүдийн эрүүл мэндэд анхаарах шаардлагатай байна

    Т.Мөнхсайхан: Эрчүүдийн эрүүл мэндэд анхаарах шаардлагатай байна

    Өмнөд Солонгост ковидын халдварын тоо огцом өслөө

    Омикрон хувилбарын XBB.1.5 омог буюу Кракен

    Хятадаас ирсэн 8 хүн тутмын нэг нь эерэг гарч байна

    Ц.Билэгтсайхан: Монгол Улс коронавирусийн халдварын “Өндөр эрсдэлтэй” гэсэн үнэлгээ гарсан

    Ц.Чинбаяр: Вакцин андуурч хийгдсэн долоон иргэнийг Сүхбаатар аймгаас ХӨСҮТ-д авчирсан

    Ц.Чинбаяр: Вакцин андуурч хийгдсэн долоон иргэнийг Сүхбаатар аймгаас ХӨСҮТ-д авчирсан

    Улс орон даяар урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулж, Монгол улс анх удаа 800,000 гаруй иргэнээ хамруулж чадлаа

    Улс орон даяар урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэх үзлэг, шинжилгээ, оношилгоог зохион байгуулж, Монгол улс анх удаа 800,000 гаруй иргэнээ хамруулж чадлаа

    Толгой эргэж, чих шуугидаг бол хязаалан хонины толгойн шөл ууж болно

    Толгой эргэж, чих шуугидаг бол хязаалан хонины толгойн шөл ууж болно

    Томуугийн вирус цар тахал хэлбэрээр дэгдэх эрсдэлтэй тул ЭМЯ-ны зөвлөмжийг сайтар хэрэгжүүлэх нь зүйтэй

    Ц.Чинбаяр: 0-4 насны хүүхдүүд томуугийн улмаас богино хугацаанд өндөр халуурч байна

  • Шууд
  • Бусад
    • Бүгд
    • +18
    • Зөвлөгөө
    • Зурхай
    • Зүүдний тайлал
    • Технологи
    • Утга зохиол
    • Шар мэдээ
    Ном унших хурдаа хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ? /Пиль/

    Ном унших хурдаа хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ? /Пиль/

    Хийхэд хурдан бас амттай 10 салатны жор

    Хийхэд хурдан бас амттай 10 салатны жор

    Хүүхдийг ясны шөлөнд оруулах нь дараах ач тустай!

    Хүүхдийг ясны шөлөнд оруулах нь дараах ач тустай!

    Дотор махыг хүнсэнд хэрэглэж байхад үнэтэй авч байгаа биологийн нэмэлт бүтээгдэхүүн ямар ч хэрэггүй

    Дотор махыг хүнсэнд хэрэглэж байхад үнэтэй авч байгаа биологийн нэмэлт бүтээгдэхүүн ямар ч хэрэггүй

    Өөх алагласан өвчүү, годон сүүл, сүүлний өөх биед ямар ач тустай вэ?

    Өөх алагласан өвчүү, годон сүүл, сүүлний өөх биед ямар ач тустай вэ?

    П.Батчимэг: Төрийн ордонд эрдэнэт хүний амийг бүрэлгэснийг гишүүн Ч.Ундрам баталгаатай мэдэж ярьж сууна

    П.Батчимэг: Төрийн ордонд эрдэнэт хүний амийг бүрэлгэснийг гишүүн Ч.Ундрам баталгаатай мэдэж ярьж сууна

    Ерөнхий сайд “…Ц.Анандбазар З.Энхболд хоёр Бага тэнгэрийн аманд нүүрсний мөнгөөрөө байшин барьсан“ гэжээ

    Ерөнхий сайд “…Ц.Анандбазар З.Энхболд хоёр Бага тэнгэрийн аманд нүүрсний мөнгөөрөө байшин барьсан“ гэжээ

    Б.Батцэцэг сайд “протокол“ зөрчин ХАТАН ХААНЫ биед хүрчээ

    Б.Батцэцэг сайд “протокол“ зөрчин ХАТАН ХААНЫ биед хүрчээ

    Өвөл машинаа унахгүй тавих гэж буй жолооч нарт өгөх зөвөлгөө

    Өвөл машинаа унахгүй тавих гэж буй жолооч нарт өгөх зөвөлгөө

No Result
View All Result
Монгол туургатны цахим сайт
No Result
View All Result

Үг холбох “Шидтэн” ардын билиг авьяастан хуульч Сандаг

2018-03-25 09:22
Онцлох мэдээ, Үндэстэн
0
Үг холбох “Шидтэн” ардын билиг авьяастан хуульч Сандаг
SHARETWEET

Сандаг бол 19-р зууны эхэн үеэс монголын уран зохиолд нэгэнт буй болсон үг зохиолыг, шимтэй сайхан хөрсөн дээр цэцэглүүлж, хөгжүүлсэн авьяаслаг зохиолч юм. Сандагийн зохиол бүтээл олон нийтэд ам ба бичгийн уламжлалаар өргөн дэлгэрсэн боловч зохиолчийн намтрын холбогдолтой баримт тун ховорхон юм. Түүний зарим эмхтгэл, зохиолын бичмэл эхэд, Түшээт хан аймгийн Мэргэн вангийн хошууны сэцэн Сандагийн хэлсэн үг гэж нэрлэсэн баримтаас үндэслэн, Говь Мэргэн вангийн хошууны хүн гэж үздэг бөлгөө. Хуульч Сандаг нас нэлээд ахисан хойноо Хөөрүү ван буюу өндөр До вангийн дэргэд дуудагдан ирж, хиа нэр зүүж явсан байна. Судлаачид энэ До ванг говь мэргэн ван Цэвэгжавын хүү Доржжав мөн хэмээн үздэг юм. Тэрбээр 1782-1812 онд жүн вангийн хэргэмтэй байжээ. Энэ мэт мэдээ баримтаас үндэслэн, түүнийг 19-р зууны эхэн үед байсан гэж үздэг. Сандаг олон нийтэд хуульч нэрээрээ алдаршжээ. Үүнийг нь үлгэрч гэсэн утгатай үг хэмээн тайлахын зэрэгцээ, хууль журам мэддэг байснаас хуульч гэж нэрлэсэн байх гэсэн таамаг байсан. Гэтэл Сандаг хуульд мэргэн цэцэн болж, албан тушаал хүлээж, зарга хэрэг тасалж явсан буюу эсвэл өөрөө бусадтай заргалдаж явсан гэх албан баримт, ардын яриа өгүүлэл огт байдаггүй юм. Тэгэхээр Сандагийг үлгэрч, аливаа юмыг цэцэн цэлмэг, яруу сайхнаар хэлдгээр нь хуульч гэж нэрлэсэн байна. Үнэхээр ч тэр ямарваа нэгэн зүйлийг цэцэн цэлмэг, уран хошиноор удаж, төдөлгүй шүлэглэн хэлчихдэг байсан учир цэцэн Сандаг, хуульч Сандаг гэж олонд алдаршсан байна. Тэрбээр зохиолоо утга төгс богино, богино шүлгийн хэлбэрээр бичиж байжээ. Шүлгийн хэлбэр нь чөлөөтэй, айзам хэмжээ жигд, хэллэг яруу, дүр дүрслэл оновчтой байдгаараа онцлог шинжтэй байжээ.

Ард түмний ам дамжсан ярианд, хуульч Сандаг Говь мэргэн вангийн хатныг баясгагч, алиалагч хүн байсан гэдэг нь домог үгтэй тохирч байхын дээр, бэлэн зэлэн үгтэй хиа явсан гэдэг мэдээг батлахын хамт, түүнийг юуны ч тухай шууд холбон шүлэглэж чаддаг гоц гойд авьяаслаг хүн байсан тухай ард олон домог болгон уламжлан үлдээсэн нь олонтай. Тухайлбал, Сандаг нэг удаа хангайн ноёдод мэнд хүргэж очиход нь, “Ургах модгүй, урсах усгүй, урд зүгийн таны амрыг эрье” гэхэд нь, “Таслах таанагүй, тавхайлах тэмээгүй, тарвагачин та нөхдийн амрыг эрье” гэж хариуг нь барьсан гэдэг. Говь Түшээ гүний хошууны ширээт ламд Сандаг сар шинийн мэнд хүргэхээр очих болоход, ширээт лам Сандагт урьд өмнө нь үг хэлээр олон дөнгүүлж чадагдсан тул түүнийг хальтарч унаган, хариугаа нэг сайн авъя гэж бодоод, үүдэндээ ус асгаж хөлдөөгөөд, дээр нь тэмээний хоргол асгаж бэлтгээд сууж байв гэнэ. Сандаг ажигч, гярхай сэргэлэн хүн тул үүнийг болгоож мэдээд орж ирэхдээ, “Ширээ буур ар дээрээ шавдаг, ширээт лам үүдэндээ шавдаг юмаа” гэж мэндийг нь мэдэн бас нэг дөнгөсөн гэнэ. Энэ мэтээр Сандагийн бэлхнээ уран цэцэн шүлэглэж, хэлдэг гоц гойд чадварыг илэрхийлсэн домог яриа олон бий.

Хуульч Сандаг бол нийгмийн гарал байдлаараа, шашны зүтгэлтэн ч биш, тайж угсаа гарвалын төлөөлөгч ч биш, жирийн малчин ард байжээ. Ийм учраас түүний шүлэг зохиолд нийгмийн тэгш бус байдал, жирийн малчин ардын амьдрал ахуйтай шууд холбоотой зүйлийг тусгасан байх нь олонтой. Сандагийн зохиолыг өнгөцхөн үзэхэд байгаль юмсын элдэв үзэгдлийг хошигнон тоочсон маягтай боловч, чухамдаа хүн нийгмийн харьцааны нарийн ширийн асуудлыг гүн гүнзгий хэлсэн байдаг. Жишээлбэл, “Тэжээвэр нохойн үг”, “Салхинаа хийссэн хамхуулын хэлсэн үг”, “Хавар хайлаад урсаж байгаа цасны хэлсэн нь”, “Эцээд хэвтэж байгаа ухнын хэлсэн нь” гэх зэрэг шүлэгтээ, нийгмийн бусармаг байдлыг ёгт байдлаар хэнд ч ойлгогдохоор дүрсэлсэн байна. Сандаг дээрх зохиолууддаа, хаврын бүлээн салхинд өөрийн эрхгүй урсан хайлахдаа, “Санаж ирсэн хүсэл минь, сарниж бутран арилав” гэж их санаатай хүнийг хайлж байгаа цасаар төлөөлөн дүрсэлсэн бол, “Үрийн сайнаар урган, үндэсний муугаар ховхорч, салхинд хийсч” байгаа хамхуулын тухай бичсэн нь бас л байгалийн эд юмсаар хүний зан араншинг ёгтлон дүрсэлсэн хэрэг байв. Эдгээр богино шүлгүүд бол түүний амьдарч, аж төрж байсан нийгмийн дүр төрхийг тодорхой илтгэн харуулж байгаа юм. Сандагийн зохиолуудад ийнхүү, “Тэжээсэн нохойн хэлсэн нь”, “Ороод хоцорсон буурны хэлсэн нь”, “Эцээд хэвтэж байгаа ухнын хэлсэн нь” гэх зэргээр ихэвчлэн адгуусны тухай өгүүлсэн байх боловч цаана нь хүн нийгмийн амьдрал гэрэлтэх ажээ. Зохиолч чухамдаа хүний тухай бодож, сэтгэж бичдэг учраас адгуус амьтдыг дүрслэхдээ, “Нүүхэд явган дагадаг, нүцгэн яс хэмлэдэг” гэх буюу “олсон бие гуйранч, оносон санаа хулгайч, очдог газар там” гэх мэтээр нохой, чоныг хүнчлэн дүрсэлсэн нь олонтой ажээ.

Сандагийн энэ мэт үг зохиолын егөөдсөн далд битүү утга санаа нь, үзэл санаагаа илэрхийлсэн арга барилын хувьд Оросын зохиолч И.А. Крыловын ёгт үлгэртэй адил болой. Зохиогч ийнхүү нийгмийн гэм бурууг урнаар ёгтлон хэлэхийн хамт, ноёд түшмэд нарын бусармаг нүүр царайг шууд илчлэн шүүмжилж байв. Тухайлбал, “Сайн муу түшмэл, бичээч нарын хэлсэн нь” гэдэг зохиолдоо сурч мэдсэн зүйлээр дулимаг, ихэрхүү бичээч нарыг, “Явдлыг сурсангүй, ямбалахыг сурсан” гэж чухам үнэн олыг нь олж хэлжээ. Хуульч Сандаг өөрийн үзэл бодлыг илэрхийлсэн санаагаа энэ мэтээр амьтай, амьгүй юмс үзэгдлийн үг болгон өгүүлсэн нь ч бас тохиолдлын хэрэг биш байжээ. Үнэхээр үг зохиол нийгмийн хэрэгцээ шаардлагын дагуу буй болсончлон, Сандаг бол тухайн нийгмийн рэлт шаардлагаар ард түмний дундаас төрж бойжсон зохиолч байжээ. Сандагийн шүлэг зохиолуудад мал сүрэг, байгалийн баялгаа хайрлан хамгаалах, хүнлэг чанарыг номносон үзэл санаа чухал байр суурь эзэлдэг эөлгөө. Ийм зохиолын тоонд, “Хажинд орсон зээрийн хэлсэн нь”, “Эхээсээ салсан ботгоны хэлсэн нь” гэх зэрэг зохиолыг нэрлэж болно. Түүнчлэн Хуульч Сандагийн уран бүтээл нь ардын аман зохиолтой үзэл санааны нягт холбоотой байжээ. Монгол ардын аман зохиолд амьтныг өрөвдөх, нигүүлсэх сэтгэлийг сэнхрүүлэхийн үүднээс эх, үрсийг амьдын хагацал болгож, аль алиныг нь зовоон шаналгаж байгаа тухай өгүүлдэг “Яриг цагаан ингэний сариг цагаан ботго” гэдэг адгуусны үлгэр, тууль бий болсон байна. Сандагийн “Ботгоноос салгаж, жинд хөлсөлсөн ингэний хэлсэн нь”, “Эхээсээ салсан ботгоны хэлсэн нь” гэдэг хоёр шүлэг дээр дурдсан үлгэрийн утга санааг илэрхийлжээ. Энэ бол түүний ардын аман зохиолоос бүтээлчээр суралцаж ирсний баримт юм. Үүнтэй төстэй Сандагийн “Авын хоморгонд орсон чонын хэлсэн нь” зохиол Арслантай мэргэн хаан, тэнэг чоно гэх мэт ардын үлгэрийн өгүүлэмжийг ашиглан шүлэглэсэн байдалтай бичигджээ. Сандагийн шүлэгт чоно ав хоморгын хүмүүст гүйцэгдэхдээ,

Хойд уулын хол нь тэр, хоорондох талын арвин нь энэ

Хоёр борвины солбиж байхыг хэлэх үү, хонгор морины ойртож байгааг хэлэх үү

Хардахын сайнд хадгалж явсан амь минь

Харайхын сайнд авч явсан амь сан гэх мэтээр харамслын үг хэлжээ. Сандагийн зохиол ийнхүү ардын уран зохиолтой нарийн уламжлал холбоотой байдаг учраас танин мэдүүлэх, сурган хүмүүжүүлэх чухал нөлөөтэй байжээ. Хуульч Сандаг хэд хэдэн зохиолдоо хүний асуултад хариу болгон өгүүлсэн гэдэг домогтой билээ. Тухайлбал хийсэж явсан хамхуулыг хараад, хамт явсан хүн нь “Энэ юу

гэж байна” гэхэд,

Үрийн сайнаар ургаж, үндэсний муугаар ховхорлоо

Төрсөн газар төхөмдсөн төлдрийн салхинд гарсан юм

Нүүхийг салхи мэднэ буухыг бут мэднэ

Энэхэн бие минь эндэгнэн дэгдэгнэж л явна

Эцэст нь эргийн мухарт хэвтэж, элс сөлөнд хутгалдаж

Эрх багачуулын наадам, ишиг хурганы тоглоом болно гэж байна гэсэн гэдэг. Бас нэг удаа Сандаг морь унаад хээр явж байтал өмнө нь элүүний нүхэн дээр нэг хулгана час хийтэл шогшроод, нүхэндээ оржээ. Хамт явсан хүн нь, “Сандаг гуай сайхи хулгана юу гэж хэлээд нүхэндээ оров” гэхэд, “Өөрөө бүдрүүзэй, өргөө эвдүүзэй гэж байна” хэмээн түгдрэлгүй хариулсан гэдэг. Энэ мэтийн хариулт шүлгүүд нь уншигчдад ялангуяа хүүхэд залуучуудад аливаа зүйлийн учир зүйг танин мэдүүлэх сурган хүмүүжүүлэх ач холбогдолтой ажээ. Ийнхүү хуульч Сандаг амьдралын асар өчүүхэн зүйлийг ч маш гярхайгаар олж харж, өөрийн үзэл бодлын үүднээс үнэлэлт дүгнэлт өгч чаддаг авьяаслаг зохиолч, яруу найргын чадамгай мастер байжээ. Тэрбээр 18-19 дүгээр зууны үеийн Монголын уран зохиолд шинэ тутам хөгжиж байгаа үг зохиолын төрөл зүйлийг агуулга хэлбэрийн хувьд өөрийн өвөрмөц дуу хоолойгоор ийнхүү баяжуулсан амой. 1950 хэдэн оны үеэс Сандагийн зохиол бүтээлийг нэлээд эрчимтэй судалж, түүний бичсэн хэсэг зохиол бүтээлийг Ө.Чимид эмхтгэж, 1957 онд хэвлүүлснээс хойш хэд хэдэн эмхтгэл зохиол нь цувран гарч, басхүү гадаад хэлэнд орчуулагдсан түүхтэй.

Мэдээ оруулсан: Ц.Хан-Хөхий

Холбоотой Мэдээлэл

Мэлмийгээр болгоогч Мэгжид Жанрайсиг бурханы тус эрдэм, маанийн нууц
Танин мэдэхүй

Мэлмийгээр болгоогч Мэгжид Жанрайсиг бурханы тус эрдэм, маанийн нууц

2023-04-01 11:05
Бөмбөгтэй охин
Танин мэдэхүй

Бөмбөгтэй охин

2023-04-01 00:21
Сэлэнгэ, Дорнод аймагт ой хээрийн түймэр гарчээ
Нийгэм

Сэлэнгэ, Дорнод аймагт ой хээрийн түймэр гарчээ

2023-03-31 16:32

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published.

  • Шинэ
  • Сэтгэгдэл
  • Бидний тухай
  • Сурталчилгаа байршуулах
  • Холбоо барих

© 2018 UNDESTEN.MN

  • Халимаг
  • Тува
  • Өвөрмонгол
  • Буриад
  • Алтай

No Result
View All Result
  • Нүүр
  • Нийгэм
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үндэстэн
  • Дэлхий дахинд
  • Эрүүл мэнд
  • Шууд
  • Бусад

© 2018 UNDESTEN.MN

  • Халимаг
  • Тува
  • Өвөрмонгол
  • Буриад
  • Алтай