-Юу гэнэ үү ? .
-Юу ч гээгүй ээ. Маргааш оюутнууд жагсах юм гэнэ. ?
-Яах гэж ?
-Сургалтын 70 мянгаа нэхэж ..
– Ээ чааваас.
Ийм бодол толгойд эргэлдэнэ. Тэр жагсаалыг хэн зохион байгуулав ? .1990 онд өлсгөлөн зарлаж ардчиллын төлөө зогссон ахмадууд уу? Аль эсвэл ардчилал нэрийн дор аль л муу муухай бүхнийг хийсэн анархист дараагийн бүлэглэл нь үү ?
-Чөтгөр бүү мэд, Ямарч байсан жагсана гэнэ.
Тэр жавартай өвлийн өдрүүдэд энэ жагсах гэж байгаа хүүхдүүд чинь найман сартай нялх сэвлэгтэй байсан даа .Юугаа ойлгодог юм бэ
-Хн. Эрхийнхээ төлөө жагсах нь ардчиллын мөн чанар мөнгөний төлөө хөдлөх нь ядарч задарсаны гор
-Битгий тэгэж мушги. Ямарч байсан жагсана.
-Ммм
Бат-үүл баатар ярьдаг юм аа.. –
-Биднийг өлсгөлөн зарлаад талбай дээр хэвтэж байтал Улаан коммунистууд яг багалзуурдах гээд аймшиг ид нөмрөх гэтэл хуучин хэвлэх үйлдвэрийн булан тойроод б Лу Болдоор ахлуулсан ардчилсан оюутны жагсаал сүртэй нь аргагүй пар гээд нөмрөн ирж ардчиллыг аварч билээ гэдэг.. Өнөөдөр үүнийг санасан биз Гэвч байз. Энэ бол 90 он биш. Түүнээс хойш даруй 19 жил өнгөрч. Ард олны амьдрал ямар болов? Эргэцүүл… Хар…. Улс орон яав…Бод. Үүл бид хэд адидлхан л орилолдож явлаа..Тэр үед улс орон маань Швед,Норвег, Нидерланд Швейцарь Австри шиг дэлхийд үлэмж хангалуун баян тансаг улс болно гэж зүтгэж байсан юм.. Гэвч бүх юм эсрэгээр эргэж 2002 оноос хойш юу болов ?. Одоо Танзани, Намиби Чад, Мавритан, Сири, . зэрэг африкийн хэдэн буурай орны бараг манлайд оров.
-За тэгээд жагсдаг юм байж. Ард түмэн төртэйгөө нийлж эх орыхоо эрэмдэг зэрэмдэг хөгжлийг эмх цэгцэнд оруулж хөгжил дэвшил рүү нь жинхэнээр нь оруулах гэж их ажил өрнүүлэв. Хоёр модон дээр сууж бааж шээдэг зуун жилийн хоцрогдлоо хаяя гэж хүсэв. Харин залуус нь эсэргүүцэн жагслаа.. Тэдэнд номын мөнгө хэрэгтэй гэнэ. .Тэгвэл тэрнийг нь хэн хэн цусалсан юм бээ.? Би л лав бишдэг. Хот орон юу болов Баахан чанаргүй сургалттай дээд сургуулиудад чадваргүй боловсон хүчин цутгаж хэдэн арван залуус хар тамхинд мансуурав, архинд дэмийрэв..Эх орон минь юу болов. Туул гол руу юугаа юу цутгав.? Хэний охин жирэмсэлж хаягдав ? Хэдэн абортны эх орон болов ? Ингээд 70 мянган төгрөгний асуудлаар барьцаалагджээ.. Нэг нь далыг нь амлаж сонгуульд ялаад нөгөөх нь танаж хасан эсэргүү болов. Тал нь шахуу суудаггүй хичээл унгшдаггүй номынх нь төлөө мөнгө байхгүй болсныг аль хэдийнээс хэллээ. Хазгар эмгэн сүүний мөнгө 20 мянгаар нэмэгдсэнд даралт нь ихэсч нүд аних дөхөв. Ийм бил үү манай орон… Хөөрхий мөхөс оюутнуудыг яг л …
Дэлхрийн хоёрдугаар дайны үед Гитлерийн Герман сөрөх довтолгоонд орохдоо Буриад Монгол, Тува, Халимаг зэрэг бага ястны цэрэг, мөн олзлогдсон хийгээд хүн амьны ноцтой гэмт хэрэгтэн , рецедевисүүд шоронгийн хулгайч нарыг өмнөө жагсааж улаан армийн өөдөөс дайрч багагүй амжилтангд хүрсэн билээ. Дайнны үеийн гоц мэргэн бууч ЗХУ-ын баатар Намоконовын /270 орчим дээд цолтой германы офицеруудыг хороосон гэдэг/ дурьдатгалд тодорхой бий.. Аргаа барсан хулхи ардчилагчид оюутан та нарыг маань урьдаа барин жагсах гэж байгаа мэт санагдав. Бас амьдралын утга учрыг гүйцэт ухаарах насандаа хүрээгүй залуу сурвалжлагч сэтгүүлчдээр “чавхны чулуу” хийн харвах гэж байгаа мэт санагдав. Яанам билээ.. Хүмүүн гэгч сая жил өнгөрлөө ч дахин төрдөггүй энэ хорвоод насандаа л сайн сайхныг үзэлгүй өнгөрөх бий гэж тэнгэртээ залбиран суунам. Тэрний нэг нь би өөрөө. Хэн нь хэрээ мэдэхгүй тансаглаж хэн нь гутлаа ойлдон өдөр хоног өнгөрүүлэх тавилантай юм бүү мэд. Монгол хүн үү?
Улс төр ба хөлсний золиос болж байгаа залуу нас хайран санагдана. Түүх бол үнэн шүү дээ ,залуусаа юм сайн уншаарай.
