Дэлхийн хүн ам нэмэгдэхийн хирээр байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүнийг шинжлэх ухааны ололтыг ашиглан хиймлээр болон үнэт чанарыг сулруулж гаргаж хүнсэнд хэрэглэх болсон. Ийм бүтээгдэхүүний нэгэнд \”3өгийн бал” ордог бөгөөд зөгийн бал нэртэйгээр үйлдвэрийн аргаар сироп хэлбэртэй, гарал үүсэл нь тодорхойгүй, холимог, шингэрүүлсэн балууд худалдаалагдаж байна.
\”Цэвэр зөгийн бал” нь зөгий цэцгийн балыг цуглуулан, үүрэндээ хадгалан бий болгодог чихэрлэг хүнсний зүйл юм. Манай улсын стандартад \”Зөгийн бал гэдэг нь цэцгийн тоос буюу ургамлын хэсгээс ялгардаг шүүс болон ургамлын төлжиж буй хэсгийн шүүсийг зөгий цуглуулан боловсруулж өөрчлөн бий болгож, зөгийн үүрэндээ хадгалж үлдээсэн бүтээгдэхүүнийг хэлнэ.\” гэж тодорхойлсон
Зөгийн аж ахуй болон зөгийн бал үйлдвэрлэлд мөрдөгдөх хууль дүрэм
Зөгийн аж ахуй болон, зөгийн балыг үйлдвэрлэлийн аргаар гаргах, борлуулах аль чүе шатанд хөдөө аж ахуйн зохистой дадал, үйлдвэрлэлийн зохистой дадал, эрүүл
ахуйн зохистой дадлыг \”Хүнсний тухай”, \”Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай”, \”Стандарт тохирлын үнэлгээний тухай”, \”Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай” хууль, тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан дүрэм журам стандартыг хангасан байх ёстой.
Зөгийн балны лабораторийн шинжилгээ:
Байгалийн болон хиймэл зөгийн балыг лабораторийн аргаар тогтоохдоо тухайн баланд байгаа ургамлын тоос, мэдрэхүй, физик химийн үзүүлэлт /инвертийн сахар, диастазын тоо, чийглэг, хүчиллэг гэх мэт/-ийг үздэг. Зөгий зарим тохиолдолд хорт бодистой ургамлын тоосыг цуглуулдаг учир хими, нян судлал, хүнд метал, цацрагийн аюулгүйн үзүүлэлтийг шинжилж тогтоодог.
- Мэдрэхүй : /өнгө, үнэр, амт, биет байдал /
- Чийг: / гүйцэд боловсрогдсон эсэх /
- Хүчиллэг чанар: /органик хүчлүүд, исэлдэлт явагдсан эсэх /
- Инвертийн сахар: /глюкоз,фруктозын хэмжээ/
- Диастазын тоо: /ферментүүдийн идэвхийг үзүүлнэ/
- Нян судлал /колиформ, сальмонелла, стафилококк аурес,перфрингенс/
- Хүнд металл: / Рb, As, Cd /
- Пестицид: / ХОП, ФОП /
- Гарал үүслийг тодорхойлох: /цэцгийн тоосыг таних /
Мэдрэхүйн үзүүлэлтээр энгийн аргаар таних
- Зөгийн балыг цэвэр эсэхийг шалгахдаа усанд уусгахад тунадасгүй байвал цэвэр байна.
- Нунжгай цэвэр зөгийн бал тасралтгүй хэлбэр үүсгэн гоожно
- Хуурамч бал нь үнэргүй сахарын сиропын амттай
- Зөгийн балыг цаасан дээр дусаагаад хэсэг хугацааны дараа хуурамч зөгийн бал бол цаас норно, цэвэр зөгийн бал бол цаасан дээр дуссан хэлбэрээрээ өөрчлөгдөхгүй.
Зөгийн балны химийн найрлага
Зөгийн балны химийн найрлага нь ямар ургамлын шүүсээр боловсруулагдсан, цаг агаарын нөхцөл зэрэг янз бүрийн нөхцөл хүчин зүйлүүдээс хамаараад тогтмол биш найрлагатай байдаг. Мөн зөгийн бал нь ургамлын төрлөөс хамаараад цагаанаас хүрэн бор өнгөтэй байж болно.
- Лянхуа -Бүдэг өнгөтэй, хурц үнэргүй.
- Хар хуайс -(Ерөнхийдөө хар хуайсны балыг хуайсны бал хэмээн зардаг байна) Бүдэг хүрэн өнгөтэй, амт үнэрийн хувьд лянхуа цэцгийнхтэй ойролцоо.
- Бэрсрүүт жүрж -Сүүлийн жилүүдэд бэрсрүүт жүрж буюу мандарины тоос хүртээхэд зөгийг ашиглах нь өссөнтэй холбоотойгоор үйлдвэрлэл нь өсч буй. Нимбэгэрхүү үнэртэй.
- Хошоонгор -Дэлхийд хамгийн их хэмжээгээр үйлдвэрлэгддэг. Хурц чихэрлэг үнэртэй боловч амт нь сул.
- Сагаг -Төмөр ихээр агуулдаг тул хүрэн элсэн чихэртэй төстэй амттай, өвөрмөц үнэртэй. Хар хүрэн өнгөтэй. Цус багадалтад сайн гэгддэг.
- Туулайн бөөр -Гашуувтар, исгэлэндүү амттай. Европт их дэлгэрсэн.
Зөгийн баланд үүсэх эрсдэл:
Хэт чийгшилтэй байх, харлах, исэх, хөөсрөх, зөгийн балны гадарга дээр толбо, хээ угалз гарсан байх, зузаан цагаан давхарга үүсэх эсвэл бараан шингэн тунарч байдаг. Зарим тохиолдолд зөгийн баландботулинус, хэмээх нянгийн үр хөврөл агуулагдах тохиолдол бий. Энэ нь хөрс, орчны бохирдол болон хөдөө аж ахуйн болон үйлдвэрлэлийн зохистой дадлыг зөгий аж ахуйн явцад мөрдөж ажиллаагүйгээс үүдэлтэй.
Зөгийн балны хадгалалт:
Зөгийн балыг хадгалахад 6 үндсэн нөхцлийг хангасан байвал зохистой. Үүнд: Хуурай сэрүүн өрөөнд +4С+10С-д хадгалдаг байна. Орчны үнэр, чийгийг шингээснээр бүтээгдэхүүний химийн үндсэн шинж чанар өөрчлөгдөж, чухал хэрэгцээт амин хүчил, витамин энзим болон бактери эсэргүүцэгч бодисын идэвхи мууддаг байна. Ямар ч тохиолдолд нарны гэрлийн шууд тусгалд хадгалж болохгүй. Энэ нь дээрхийн адил нөлөө үзүүлнэ. Савалгааны хувьд байнга тагтай хуурай сэрүүн нарны гэрлээс хамгаалсан нөхцөлд хадгалах хэрэгтэй. Мөн төмөр болон цайрдсан саванд хэзээ ч хадгалж болохгүй, энэ нь хүнд металлын бохирдолт болоод зогсохгүй хүнд хэрэгтэй бодисууд нь исэлдэлтэнд ордог байна. Ийм зөгийн балыг хэрэглэвэл хордлого болдог.
Зөгийн балыг хэрэглэх:
Бүлээн усанд уусган, хоол идэхээс 1.5-2 цагийн өмнө буюу хоол идсэнээс хойш гурван цагийн дараа ууна. Бас шинэхэн сүү, ээдэмтэй хэрэглэж болно.
Зөгийн бал хэрэглэхэд хориглох заалт
- 0-12 сартай хүүхдэд зөгийн бал өгөхийг хориглодог учир нь ботулиний зөгийн баланд байдаг бөгөөд үүнийг эсэргүүцэх чадвар муу байдаг.Том хүүхэд болон насанд хүрэгчдийн хоол боловсруулах эрхтэн сайн хөгжсөн байдаг тул энэ хорыг устгаж чаддаг байна.
- Сахарын өвчтэй хүмүүс зөвхөн эмчийн заавраар хэрэглэнэ.
- Зөгийн баланд харшилтай хүмүүс хэрэглэхийг хориглодог байна.
- Зөгийн балыг +40С-Д халааж болохгүй, Үүнээс дээш халаавал биологийн үнэт шинж чанар нь алдагдаж сахарын сироп болж хувирна
- Мөн балыг хэт халуун ус буюу сvvнд хийж уусгах нь тvvнд агуулагдах амин дэмvvдийг устгадаг тул бvлээн ус, сvvнд найруулж ууна.
Зөгийн балны хаяг шошго
\”Хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангах тухай” хуулийн 12-р зүйлд заасны дагуу үйлдвэрийн аргаар гаргасан болон зөгийн аж ахуйгаас бэлтгэн нийлүүлж байгаа зөгийн баланд дараах заалтын оруулсан байна.
- хүнсний түүхий эд, бүтээгдэхүүний нэр;
- үйлдвэрлэгчийн нэр, хаяг;
- хэмжээ, тоо ширхэг, бүтээгдэхүүний цувралын дугаар;
- үйлдвэрлэсэн он, сар, өдөр;
- хадгалах хугацаа, эсхүл хэрэглэж дуусах хугацаа;
- хадгалах нөхцөл;
- тэжээллэг чанар, орц, найрлага;
- хэрэглэх арга;
- гаж нөлөө, хориглох заалтыг тусгасан байна.
Хүнс, хөдөө аж ахуй, үйлдвэр үйлчилгээний хяналтын хэлтэс