Цагаан сартай холбогдуулан шинийн нэгэн хэзээ вэ, шинийн гурван хаачив хэмээсэн асуултуудтай холбогдуулан ерөөсөө он тооллууд ямар эх үүсгэлтэй, учир жанцантай талаар мэддэгээ хуваалцъя.
Одоо дэлхий нийтээрээ Загалмайтны он тооллоор явж байгаа, бүгд мэднэ!
Христос бээр гэгээн Мариягаас мэндэлсэн тэр жилийг он тооллынхоо эхэн болгоод өрнийн соёл аваад явсан. Өөрийнхөө юмыг хадгалсан гэсэн үг. Крисмас гэдэг баяр энэ тоололтой холбоотой.
Ойрхи дорно дахинд Хижрагийн тоолол гэж байна. Эш үзүүлэгч, Аллах тэнгэрийн ариун сургаал номлолыг анхлан сонссон Мухаммед 622 онд Мекагаас Мединад нүүж очин Исламын шашны анхны сүмийг барьж, энэ их соёл олон дагагчтай болсон. Энэ нь энэ он тооллын эхэн болжээ. Тэд өөрсдийн юмаа авч яваа. Нөгөө наурызын баяр энэ тэр бол энэ он тоололтой холбоотой гэж ойлгоход болно.
Ази номхон далайн бүсийнхэн харин их сонин, одон зурхай гээчээр он тооллоо тогтоож билгийн тоолол гээчийг гаргаж Цагаан сар, өдөр өнжих, алгасах, илүү дутуу ухаан шаардсан баахан юм хийж. Шинэ оны баяраа Цагаан сар гэж. Өөрийн юмаа авч яваа байх. Онцлог нь нар, сарны хөдөлгөөнийг хоёулыг анхаарч тооцдог гэнэ.
Харин Монголчууд зөрүүдэлж, бид өөрсдийнхөөрөө он тооллоо шийднэ, гэхдээ тооцно гэж Ламын гэгээн, Цахар гэвш гээд улсууд зөрүүдэлж. Математик сэтгэлгээтэй тоочингууд байсан юм уу даа. Тэд үзэхдээ, цаг хугацааг тооцоход учир байна, энэ нар, сарны чинь хөдөлгөөн газар бүрт өөрөөр үзэгдэж, өөрөөр тусч байна. Тиймээс бид Монгол нутгийнхаа газрын хуваарьт нийцсэн Төгсбуянт гэдэг тооцоолон бодох шинэ арга бий болголоо гээд баахан тоо бодож, томъёо эргүүлж зөрүүдэлж. Тэрийг нь манай учир мэдэх ноёд, түшмэд их дэмжиж, ерөөсөө бид тусдаа шүү л гэсэн байх шиг байгаа юм.
Түүгээр нь тооцохоор энэ урд зүгийн дулаан орнуудаас арай хожуу хавар цаг ирэхээр тооцоо гардаг юм. Ингээд зөрж. Зөрөх нь ч зөв. Экваторт ойр улсуудтай барьцаад хөхөө өвлийн хүйтэнд хавар боллоо гэж хөөрч, нүцгэн чавган гүйх зохимжгүй, авчин олж ханиад томуу дэлгэрэнэ бид дээ!!! Энийг өвгөчүүл анзаарсан бололтой.
Дээрээс нь Монголчууд ерөөсөө том байхыг хүсдэг, амбицтай юм уу хаашаа юм, манай он тоолол, Монгол цаг тоолол, Монголын цагаан сар энэ тэр гэж гоцорч тасарсан бололтой.
Ингээд л тархай бутархай байж үйлээ үзэж ирснээ бодож тавгийн идээгээ эвлүүлж өрдөг, тэгш сайхан засдаг журам тогтоосон байна. Цаанаа бол эвлэн нэгдэхийн бэлгэдэлтэй. Тээр жил төрийн идээ буруу зассан нөхөд бут нирүүлсэн түүхтэй. Тэр ч зөв болсон доо, аргагүй алдаа гаргасан.
За ингээд, манай дангаарчилсан тоолол бий болж Монголын цагаан сарыг өөрийн газар орны газрын хуваарьт нийцсэн тусгай томъёогоор тооцож, он цагийн эхэн, адгаа гаргадаг болсон байна. Овоо амбицтай!
Гэхдээ Монгод Улс хойт туйл руу урд зүгийн номхон далайн бүс нутгийнхнаас хамаагүй ойрхон л доо. Салхи нь ядаж байхад баруун хойноосоо. Сибирийн хүйтэн агаар манайд эхлээд орж ирэх нь ойлгомжтой бид дээ.
Нэмж хэлэхэд ганцхан монголчууд ч амбицтай биш, япончууд бас их амбицтай! Одоо цаадуул чинь бас өөрийн тоололтой. За тэндээс бичиг баримт ирвэл Та нэлээн юм тооцож, урвуулж хөрвүүлж, гар хуруугаа гозойлгоно шүү, би л лав тэгдэг.
За харин, харин тэр илүү, дутуу өдөр энэ тэрд профессор Г.Жаргал гуайн тайлбарыг үзэх нь зөв шүү, найзууд аа.
Ингэснээс Төгсбуянт зурхайн амин сүнсийг нь тээж яваа, энэ тооцооллын аргыг судлах, сургах, хадгалуулах, уламжлан хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж яваа, нэг насаараа үнсэн самбарт тоо бодож, томъёо эргүүлж байгаа Халхын шилдэг зурхайч, ШУ-ны гавьяат зүтгэлтэн, доктор, профессор Л.Тэрбиш багш маань “Ардын багш” цол хүртэж байгаад чин сэтгэлийн халуун баяр хүргэж байнаа.
Эрхэм багш Та олон олон жил Монголын цагаан сарын Шинийн нэгнийг тогтоогоорой!
Тэрбиш багш бол математикч хүн юм шүү!!!
Нэмж хэлэхэд профессор Жаргал багш бол Тэрбиш багшийн шавь нь юм.
Эд нар ийм тооцоо хийдэг, дандаа!
Эх сурвалж: СОДНОМДОРЖ ЯНЖИНСҮРЭН
зайлаа.