Барон Унгерн фон Штернберг буюу \”Галзуу
Барон\” хэмээн алдаршсан Балтийн герман гаралтай Оросын армийн дэслэгч генерал Барон Унгерн 1886-1921 онд Оросын иргэний дайнд оролцож улмаар 1920-оос 1921 онуудад Монголд цэрэг дайны үйл ажиллагаа явуулж
байжээ. Азийн морин дивизийг удирдан тухайн үед
Хятадын цэргийн эрхшээлд байсан Их хүрээ хотыг (одоогийн Улаанбаатар) эзлэн авч VIII Богд Жавзандамбыг
хаан ширээнд нь залан Монголын тусгаар тогтнолыг сэргээж байжээ.
Гэвч түүний
үйлдсэн алан хядлага, дээрэмдэлт, Хятадын цэргийн хүчний эсрэг байлдааны үйл ажиллагаа
явуулах сонирхлоо орхисон зэрэг нь Монголын феодалууд, ард түмний дэмжлэгийг
эрс багасгахад хүргэжээ.
Улмаар Зөвлөлт Орос улс руу довтлохоор хойд зүг
хөдлөж яваад Улаан арми болон Д.Сүхбаатарын удирдсан Ардын цэрэгт гол
хүчээ бут цохиулан Оросын нутаг руу гарчээ. 1921 онд дотоод урвалтын дүнд
баривчлагдан Улаан армид хүргэгдэн улмаар 1921 оны 9-р сарын 15-нд цаазаар
авахуулжээ.
Хэдийгээр Барон
Унгерн харгис хэрцгий хүн байсан ч Монголын түүхэнд үнэтэй хувь оруулсан.
Тиймээс түүнийг Монголын түүхэн дэх муу дүр гэхээсээ илүү сайн дүрээр үзэж
буйгаа түүхчид хэлсэн. Тэгвэл Богд Гэгээн Жавзандамба нэгэнтээ Барон Унгернийг
хувилгаан, Жамсран бурхны хойд дүр хэмээн нэрлэж байжээ. Энэ үг Барон Унгернд
их нөлөөлж тэрбээр өөрийн маузер гар буу /манайхан нагаанбуу гэдэг/-н дээрээ
Жамсран бурхан буюу Улаан сахиус хийлгэжээ. Түүнчлэн буун дээр \”Ум мани бадме
хум” хэмээх тарни бичсэн байдаг аж.
Өдгөө энэ буу ОХУ-д хадгалагдаж байгаа
бөгөөд нэлээдгүй олон хүний амь тасалсан эд гэдэг нь тодорхой билээ.