Алтан ургийнхны хаан ширээний тэмцэл

 

Өгөдэй нас барсны дараа монгол гvрний дотор хаан ширээ булаацалдах тэмцэл эхэлсэн байна. Их хатан мэргид угсааны Туракина (Дөргэнэ), нөлөө бvхий хэсэг ноёд, тvшмэдийг Далан даваанд хуралдуулан шинэ хаан өргөмжлөх асуудал хэлэлцvvлжээ. Тэр чуулган дээр чухам хэнийг хаан өргөмжлөх тухай тодорхой шийдвэр гаргалгvй, Дөргэнэ хатанд төр хамааруулахаар тогтжээ.

Энэ явдалд Чингисийн угсааны язгууртнууд ихэд дургvйцжээ. Ялангуяа Өгөдэйн дотны тvшмэл, монгол гvрний баруун этгээдийн их сайд Чингай чинсан, лалын мөргөлт нөлөө бvхий тvшмэл Мухамед Ялавач, Өгөдэйн хоёрдугаар хөвvvн Годан нар бусдаас илvv дургvйцэн эсэргvvцэж байжээ. Дөргэнэ эн тэргvvн Чингай чинсанг албанаас халж, мөн Мухамед Ялавачийг хань нөхдийнх нь хамт барьж авахаар завдахад тэр учрыг мэдэж Годангийн зvг зугатан оджээ.

Годан ноён тэр цагт монгол гvрний нэг чухал муж хязгаар болох Хөх нуурын газрыг захирч байжээ. Удалгvй Годангийн өргөөнд Дөргэнэ хатны элч ирж Чингай, Ялавач нарыг гаргаж өгөхийг шаарджээ. Годан тэр хоёрыг гаргаж өгсөнгvй, харин \”Болжмор шувуу начин шонхороос зугадаж бутны ёроолд амь хоргодон, аюулаас аврагдах адил эдгээр хvмvvс бас бидний энд хоргодохоор манай мэдлийн газрын хязгаарт орж иржээ. Эднийг барьж өгвөл энэрэх сэтгэлийн хууль зvйд vл зохицохоос гадна хvний ёсноос гажуу хэрэг болно. Намайг хол ойрын хvн, тvрэг, тажик ялгаагvй цөм учрыг мэдэж өршөөнө. Мөд хуралдаан болох тул эднийг ураг удам, ноёд тvшмэдийн өмнө аваачиж гэм бурууг нь тоочин хэлэлцvvлж зохих ялыг хvлээлгэе\” гэж хэлvvлэн элчийг буцаажээ. Дөргэнэ хатан дахин хэдэн удаа элч илгээсэн боловч Годан тухай бvр дээрхи vгийг хэлж хоосон буцааж байжээ.

Дөргэнэ хатны ажил явууллагад тvvний дотны хамсаатан лалын шашинт Фатима гэдэг нэгэн эхнэр идэвхитэй тусалж байжээ. Годангийн vхсэнийг Фатимагийн нэртэй холбож тvvхэнд тэмдэглэсэн байдаг. Годан өөрөө ч биеэ Фатимад далдуур хорлогдлоо гэж vхэхийн өмнө ярьж байсан аж. Дөргэнэ дөрвөн жил гаруй төр хамаарахад улс орон даяар тvvнд дургvйцэх явдал эрс нэмэгдэж, нөлөө бvхий ноёд, тvшмэдийн ихэнх нь шинэ хаан өргөмжлөх эрмэлзлэлтэй байсан учир  арга буюу ороо тавьж өгөхөд хvрчээ.