Серотонин нь байгалиас хүнд бэлэглэсэн аз жаргалын даавар юм. Бясалгалын үед энэ дааврын хэмжээ эрс нэмэгддэг. Серотонин даавар нь тархины 86 тэрбум эсэд асар хүчтэй нөлөө үзүүлдэг болно. Энэ дааврыг эрдэмтэд “сайхан зангийн даавар” гэж нэрлэдэг. Серотонин даавар нь тархины нэг хэсгээс нөгөө руу мэдрэлийн импульс дамжуулахад гол үүрэг гүйцэтгэдэг юм. Тус даавар бидний ааш занд хүчтэй нөлөөлж, аз жаргал болон сэтгэл ханамж мэдрэхэд тусалдаг. Сэтгэл гутрал болон сэтгэл гутралтай төстэй хямралуудын үед тархин дахь энэ дааврын хэмжээ буурдаг юм. Тиймээс серотонины хэмжээг нэмэгдүүлэх нь маш чухал эмчилгээ байдаг. Принстоны Их Сургуулийн мэдрэлийн физиологич Барри Жейкобсийн үзэж байгаагаар, стрессийн үед мэдрэлийн эсүүд шинээр үүсэхээ больж хүн сэтгэл гутралд ордог байна. Монреалийн Их Сургуульд хийгдсэн судалгаагаар тогтмол бясалгал хийдэг хүний тархин дахь серотонины хэмжээ нэмэгддэг байна. Бясалгах үед серотонин дааврыг ялгаруулахад шаардлагатай химийн бодис тархины эсэд илүү нийлүүлэгддэг байна. Бясалгал нь тархины үйл ажиллагаа эсийн түвшинд хэвийн явагдахад шууд нөлөөлдөг. Бясалгал хийснээр тархинд шинэ эс үүсэхэд таатай химийн орчин үүсдэг болно. Ингэснээр хүн илүү жаргалтай бас эрүүл амьдарч чаддаг юм.
БЯСАЛГАЛ БА КОРТИЗОЛ
Кортизол бол хөгшрөлтийн даавар юм. Энэ даавар их байх тусам хүний бие махбод хурдан хөгширдөг. Стресст орох, түгшүүр мэдрэх үед кортизолын хэмжээ нэмэгддэг. Удаан хугацаагаар хэмжээ нь ихэдсэн кортизолтой явах нь тархины эд эсийг устгадаг, бусад шаардлагатай даавруудын ялгарлыг гацаадаг, сэтгэл гутрал, нойргүйдэл, түгшүүрийн байдалд хүргэдэг, цусны даралт нэмэгдүүлдэг байна. Хүний биед махбодод кортизолын хэмжээ өндөр байна гэдэг маш муу. Эрдэмтэд бясалгал ба кортизол гормоны урвуу хамаарлыг нээсэн байна. Хоёрхон долоо хоногийн турш бясалгал хийсэн хүмүүсийн цусан дахь кортизолын хэмжээ бараг 50% буурсан судалгаа гарчээ. Хүний бие махбод дахь хөгшрөлтийн дааврыг хянахад бясалгал асар их нөлөө үзүүлдэг байна.
БЯСАЛГАЛ БА ДГЭА (дегидроэпиандростерон)
Судлаачид энэ дааврыг “Урт настангуудын даавар”, “Стресс тайлах” даавар гэдэг. ДГЭА даавар нь хүний бие махбод дахь хамгийн чухал даавруудын нэг юм. Нас ахих тусам хүнд энэ дааврын хэмжээ буурдаг. Ингэснээр хүн хөгширч, өвчинд нэрвэгддэг байна. Хүний биологийн насыг хэмжихийн тулд эрдэмтэд ДГЭА дааврын түвшинг нь тодорхойлдог. Насыг тоогоор илэрхийлснээс энэ дааврын хэмжээгээр илэрхийлэх нь оновчтой байдаг. 50 – 79 насны 240 эрэгтэй хүн дээр хийсэн судалгаанаас үзэхэд ДГЭА даавар нь үхэлтэй шууд холбоотой болохыг тогтоожээ. Энэ дааврын хэмжээ хэдийчинээ бага байна, төдийчинээ хүний нас богино байдаг байна. Бясалгал тогтмол хийх нь энэ асуудал дээр бас тусалдаг. Бясалгал тогтмол хийдэг хүн бясалгал хийдэггүй нас чацуутнуудаасаа дунджаар 8 – 10 жилээр илүү насалдаг юм. Америкийн насжилт судлалын комиссын ерөнхийлөгч асан, анагаах ухааны доктор, урт наслалтын асуудал судлаач нэрт эрдэмтэн Винсент Жиэмпэп, ердийн хүмүүстэй харьцуулахад бясалгал тогтмол хийдэг хүмүүсийн ДГЭА 43,7%-р их байгааг тогтоожээ. Магадгүй зөвхөн бясалгал л хүний насыг уртасгах хамгийн бодитой арга байж болох юм. Олон судлаачид үүнийг бас дэмжиж байна.
БЯСАЛГАЛ БА GABA
Энэ бол хүнд амар амгалан өгдөг даавар. GABA буюу гамма-аминобутират, гамма-аминотосон хүчил. GABA нь төв мэдрэлийн тогтолцооны үндсэн нейромедиатор. Тус даавар нь тархины хальсан дахь удаашралын үйл явцыг хариуцдаг. Архи, тамхи, хар тамхи, кофеин байнга хэрэглэдэг хүмүүст нэг нийтлэг зүйл анзаарагддаг. Тэр бол GABA дааврын дутагдал юм. Энэ дааврын хэмжээ багасах нь тайван бус байдал, мэдрэлийн тогтворгүй төлөв, нойргүйдэл гэх мэт олон асуудалд хүргэдэг. 2010 онд Бостоны Их Сургуулийн эрдэмтэд 60 мин бясалгал хийснээр хүний цусан дахь GABA даавар 27%-аар нэмэгддэг болохыг тогтоожээ. Энэ үзүүлэлт нь бие тамирын дасгал хөдөлгөөн хийгээд гардаг үр дүнгээс ч илүү юм! Бясалгал хийснээр хүнд хүн энэ дааврын хэмжээ мэдэгдэхүйц нэмж болдог байна.
БЯСАЛГАЛ БА ЭНДОРФИН
Эндорфинууд хүний мэдэрдэг аз жаргал ба баяр баясгаланг хариуцдаг юм. Энэ дааврыг хүний бие махбод байгалийн өвчин намдаагч болгон ашигладаг. 1995 онд “Сэтгэл зүйн сэтгүүлд” Гарт тэргүүтэй эрдэмтдийн судалгаа нийтлэгдэж, 11 мэргэжлийн гүйлтийн тамирчин болон 12 бясалгагчийн цусан дахь эндорфиний хэмжээг харьцуулсан байна. Бясалгал хийдэг хүмүүсийн даавар хамаагүй өндөр гарчээ. Түүгээр ч барахгүй, бясалгагчдын цусан дахь эндофины хэмжээ мэргэжлийн бөхчүүдийнхээс өндөр байж. Гүйлтийн тамирчдын дунд “дээд хязгаарт хүрэх” гэдэг үг байдаг. Энэ бол удаан гүйх, спортоор идэвхтэй хичээллэх үед төрдөг зэн бясалгалтай төстэй жаргал таашаалын төлөв юм. Яг энэ төлөвт бясалгал хийгээд хүрч болно. Бясалгал тогтмол хийдэг хүмүүс мэргэжлийн тамирчдын амсдаг гүнзгий жаргалын мэдрэмжийг заримдаа бүр илүү ч мэдэрдэг байна.
БЯСАЛГАЛ БА СОМАТОТРОПИН (GH)
Эрт цагаас л хүн төрөлхтөн “үхэлгүй мөнхийн хутаг хайрлагч рашаан” хайсаар ирсэн. Одоо цагт ихэнх хүн ийм юм байдаг гэж боддоггүй. Гэхдээ соматотропин нь энэ рашаан биш юмаа гэхэд түүний дагуул бол яалт ч үгүй мөн. GH даавар нь хүний өсөлтийг идэвхжүүлдэг бөгөөд бие махбодын эд эсийг үйл ажиллагааг дэмждэг. Дөчин наснаас хойш тархинд байрлах вандуйны чинээ хэмжээтэй таны гипофиз булчирхай энэ дааврын ялгарлыг бууруулж эхэлдэг. Соматотропин дааврын ялгарал аажимдаа багасахад бие махбодын физиологийн үйл ажиллагаа буурдаг. Үүнийг хөгшрөлт гэдэг. Яс, булчин шөрмөс суларна, өөхөн давхарга нэмэгдэнэ, зүрх судасны үйл ажиллагаа муудна, нойр багасна, ядрах нь нэмэгдэнэ. Голливудын одод асар үнэтэй энэ дааврыг хэдэн зуун мянган доллар төлж байнга тариулдаг. Гэтэл хүн бясалгал хийснээр бие махбод дахь соматотропин дааврынхаа хэмжээгээ нэмэгдүүлж болдог байна. Тус даавар ялгарахад хамгийн таатай орчин бол тархины дельта долгион юм. Бясалгалын болон гүн нойрны үед идэвхэждэг энэ долгион дээр хүнд онгод ухаарал ирдэг. Бясалгал хийдэг хүмүүс нас чацуутнуудаасаа илүү залуу харагддаг нь тэд жам ёсны аргаар соматотропин даавраа нэмэгдүүлдэгтэй холбоотой. Бясалгал тогтмол хийдэг хүний хувьд цаг хугацаа урагшаа бус арагшаа явж эхэлдэг гэж эрдэмтэд нотолсон юм.
БЯСАЛГАЛ БА МЕЛАТОНИН
Эрт цагаас эхлэн хүний биологийн цаг Дэлхий гаригийн нартай ба харанхуй цагуудад нийцэж ирсэн юм. Гэвч сүүлийн хэдэн арван жилд цахилгаан гэрлийн тусламжтайгаар нийгэм өдрийн харанхуйгаас талыг нь “булаан авчээ”. Байгалийн тогтсон хэмнэлийг ийнхүү өөрчилснөөр хүний бие махбодод сөргөөр нөлөөлж эхэлсэн. Шөнө харанхуй болчхоод байхад телевиз, компьютерын гэрэл руу ширтсэнээс бие махбодын тэнцвэр алдагдаж хямралд хүргэсэн юм. Хиймэл гэрэлтүүлэг хэт их байх нь мелатонин дааврын дээд зэргийн дайсан юм. Мелатонин бол нойрны даавар. Орчин цагт энэ дааврын дутагдал гамшгийн хэмжээнд очсон байна. Үүний шалтгаан бидний амьдралын шинэ хэвшил юм. Сайхан ааль, нам бөх нойрны түлхүүр болсон мелатонин дааврын хэмжээ яг нойрсож эхлээд агшинд хамгийн өндөр болдог байна. Тус даавар нь хавдраас сэргийлдэг, дархлааны тогтолцоог дэмждэг, хөгшрөлтийг удаашруулдаг төдийгүй 100-аад төрлийн өвчнөөс урьдчилан сэргийлдэг юм. Гэвч хиймэл гэрэлтүүлгээс болоод ихэнх хүмүүсийн энэ дааврын ялгарал буурсан байдаг. Ратжерсийн Их Сургуулийн эрдэмтэд бясалгал хийдэг хүмүүсийн 98%-д мелатонины хэмжээ нэмэгддэгийг илрүүлсэн байна. Тэдний цусан дахь тус дааврын хэмжээ бясалгал хийдэггүй хүмүүсийнхээс өндөр байж. Сайхан нойрсоно гэдэг эрүүл амьдрахын үндэс. Бясалгал энэ тал дээр хамгийн сайн тусалдгийг шинжлэх ухаан баталсан юм.
Эцэст нь хэлэхэд, эрдэмтдийн үзэж байгаагаар бясалгал хийснээр та амьдралаа 8 – 11 жилээр бодитой нэмэх боломжтой. Бясалгалыг ямар ч наснаас эхлүүлэн хийж болно. Бясалгал тогтмол хийснээр та бие махбоддоо хэрэгтэй бүх үндсэн даавруудаа ялгаруулахад нь тусална. Ингэснээр та бүрэн дүүрэн, эрүүл, аз жаргалтай амьдарч чадах юм.
Орчуулсан: АНИРГҮЙ ТӨВИЙН БЯСАЛГАЛЫН БАГШ Н. АЧИЙМАА
You made some first rate points there. I regarded on the internet for the issue and located most people will associate with together with your website.
I simply wished to thank you very much once more. I’m not certain what I could possibly have sorted out in the absence of those concepts shared by you directly on such a area of interest. It seemed to be a very troublesome scenario for me, nevertheless taking a look at the very well-written approach you solved that forced me to weep with contentment. I will be happy for your work and in addition trust you recognize what a great job you were undertaking educating others all through a web site. I know that you have never encountered any of us.
you have an important blog here! would you wish to make some invite posts on my weblog?
Can I just say what a aid to search out someone who really knows what theyre talking about on the internet. You undoubtedly know how you can convey a problem to mild and make it important. More folks need to learn this and perceive this facet of the story. I cant imagine youre not more widespread since you definitely have the gift.
After I originally commented I clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now each time a comment is added I get 4 emails with the identical comment. Is there any means you possibly can remove me from that service? Thanks!
WONDERFUL Post.thanks for share..extra wait .. ?
It抯 arduous to seek out educated folks on this topic, however you sound like you already know what you抮e speaking about! Thanks
Youre so cool! I dont suppose Ive read anything like this before. So nice to seek out anyone with some unique thoughts on this subject. realy thank you for starting this up. this website is something that is wanted on the web, somebody with slightly originality. useful job for bringing one thing new to the web!
Oh my goodness! a tremendous article dude. Thanks However I’m experiencing challenge with ur rss . Don抰 know why Unable to subscribe to it. Is there anybody getting similar rss drawback? Anyone who knows kindly respond. Thnkx
This is the suitable blog for anybody who wants to search out out about this topic. You notice so much its virtually onerous to argue with you (not that I actually would want匟aHa). You undoubtedly put a brand new spin on a subject thats been written about for years. Great stuff, simply great!
Hiya! I just would like to give an enormous thumbs up for the nice information you have got here on this post. I will probably be coming again to your blog for extra soon.
Youre so cool! I dont suppose Ive read something like this before. So nice to find someone with some original ideas on this subject. realy thanks for beginning this up. this website is one thing that’s needed on the web, somebody with a bit of originality. helpful job for bringing something new to the web!
I simply wanted to thank you so much once again. I do not know the things that I could possibly have handled without the ideas provided by you over such a subject matter. Previously it was a real alarming matter in my position, nevertheless observing a new expert strategy you resolved that took me to cry over happiness. I will be thankful for the advice as well as hope you comprehend what a powerful job that you are carrying out training people through your webpage. I am sure you have never got to know any of us.
You made some respectable factors there. I seemed on the internet for the issue and found most people will go together with together with your website.
I抦 impressed, I need to say. Really hardly ever do I encounter a weblog that抯 both educative and entertaining, and let me inform you, you may have hit the nail on the head. Your idea is excellent; the problem is something that not enough individuals are talking intelligently about. I’m very joyful that I stumbled throughout this in my search for something referring to this.
There is noticeably a bundle to find out about this. I assume you made certain nice points in options also.
There are some attention-grabbing deadlines on this article but I don抰 know if I see all of them middle to heart. There’s some validity however I’ll take maintain opinion till I look into it further. Good article , thanks and we wish more! Added to FeedBurner as well
It抯 arduous to find knowledgeable folks on this matter, but you sound like you know what you抮e talking about! Thanks
Your house is valueble for me. Thanks!?
The subsequent time I read a blog, I hope that it doesnt disappoint me as much as this one. I mean, I do know it was my choice to read, however I actually thought youd have one thing fascinating to say. All I hear is a bunch of whining about something that you can repair when you werent too busy on the lookout for attention.
Hiya! I simply want to give an enormous thumbs up for the nice info you have here on this post. I will likely be coming again to your blog for extra soon.
Once I originally commented I clicked the -Notify me when new feedback are added- checkbox and now every time a comment is added I get 4 emails with the identical comment. Is there any manner you may remove me from that service? Thanks!
I抦 impressed, I need to say. Actually rarely do I encounter a weblog that抯 each educative and entertaining, and let me tell you, you have got hit the nail on the head. Your thought is outstanding; the problem is one thing that not enough individuals are speaking intelligently about. I’m very pleased that I stumbled across this in my search for one thing relating to this.
Would you be curious about exchanging hyperlinks?
You made some respectable factors there. I looked on the web for the problem and found most people will go along with along with your website.
Spot on with this write-up, I truly assume this web site needs rather more consideration. I抣l most likely be again to learn much more, thanks for that info.
An interesting discussion is price comment. I believe that you need to write extra on this topic, it may not be a taboo subject however generally individuals are not enough to talk on such topics. To the next. Cheers
WONDERFUL Post.thanks for share..extra wait .. ?
An fascinating dialogue is value comment. I believe that you should write more on this matter, it won’t be a taboo subject however typically persons are not sufficient to talk on such topics. To the next. Cheers
My husband and i ended up being so joyous when Michael could deal with his investigations using the ideas he came across from your own web page. It’s not at all simplistic to simply always be giving freely steps which usually others may have been selling. We really know we now have the website owner to give thanks to because of that. The entire explanations you’ve made, the simple site navigation, the friendships you will help to create – it’s many spectacular, and it’s really leading our son in addition to the family recognize that this subject is satisfying, which is certainly particularly indispensable. Many thanks for the whole thing!
It’s best to participate in a contest for top-of-the-line blogs on the web. I’ll suggest this web site!