• Бидний тухай
  • Сурталчилгаа байршуулах
  • Холбоо барих
2025 он 10 сарын 2
Монгол туургатны цахим сайт
deed
  • Нүүр
  • Нийгэм
    • All
    • Аймаг
    • Байгаль орчин
    • Боловсрол
    • Нийслэл
    • Нийтлэл
    • Хууль, эрх зүй
    • Ярилцлага
    Судан улсад ажиллаж байгаа энхийг сахиулагч С.Нэргүй Энэтхэгийн алба хаагчийн амийг аварчээ

    Судан улсад ажиллаж байгаа энхийг сахиулагч С.Нэргүй Энэтхэгийн алба хаагчийн амийг аварчээ

    Аравдугаар сарын цаг агаарын урьдчилсан төлөв

    Аравдугаар сарын цаг агаарын урьдчилсан төлөв

    Саудын Арабын элсэн цөлөөс эртний амьтдын хадны зураг олджээ

    Саудын Арабын элсэн цөлөөс эртний амьтдын хадны зураг олджээ

    Санзайн эцсээс Багабаян чиглэлийн 1.7 км авто замыг шинэчилнэ

    Санзайн эцсээс Багабаян чиглэлийн 1.7 км авто замыг шинэчилнэ

    Гэвш Жамба Тинлей Монголд морилж, айлдвар айлдана

    Гэвш Жамба Тинлей Монголд морилж, айлдвар айлдана

    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Бямба гаригт нийтийн тээврийн дараах 43 чиглэл өөрчлөгдөнө

    Сурагчдад нийтийн тээврийн шинэ карт тараана

    Дамбадаржаа 63 МВт дулааны станцыг ирэх онд ашиглалтад оруулна

    Дамбадаржаа 63 МВт дулааны станцыг ирэх онд ашиглалтад оруулна

    Хүүг эрэн хайхад алба хаагчид, нутгийн иргэд болон 10 эрэлч нохой, 10 дрон ашиглаж байна

    Алга болсон хүүгийн цогцсыг олжээ

  • Улс төр
    Д.Амарбаясгалан: Намайг гүтгэсэн улстөрч Хууль зүйн сайдын албан тушаалаар “шагнууллаа”

    Д.Амарбаясгалан: Намайг гүтгэсэн улстөрч Хууль зүйн сайдын албан тушаалаар “шагнууллаа”

    ХЗДХ-ийн сайдыг танилцуулах саналыг УИХ-аар хэлэлцсэнгүй

    ХЗДХ-ийн сайдыг танилцуулах саналыг УИХ-аар хэлэлцсэнгүй

    УИХ дахь АН-ын бүлэг чуулганы нэгдсэн хуралдааныг орхин гарлаа

    УИХ дахь АН-ын бүлэг чуулганы нэгдсэн хуралдааныг орхин гарлаа

    С.Цэнгүүн: С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэрэг хэдийнээ илэрсэн гэж боддог

    С.Цэнгүүн: С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэрэг хэдийнээ илэрсэн гэж боддог

    МАН-ын Хяналтын ерөнхий хороо шийдвэрээ эргэн харахыг шаардав

    МАН-ын Хяналтын ерөнхий хороо шийдвэрээ эргэн харахыг шаардав

    Б.Энхбаярыг МАН-аас хөөх шийдвэр гаргалаа

    Б.Энхбаярыг МАН-аас хөөх шийдвэр гаргалаа

    Монголын талаас Оюу толгой төсөлд өөрсдийн санхүүгийн загварчлалыг анх удаа боловсруулжээ

    Монголын талаас Оюу толгой төсөлд өөрсдийн санхүүгийн загварчлалыг анх удаа боловсруулжээ

    МАН-ын Хяналтын хороо хуралдаж байна

    МАН-ын Бага хурал маргааш 09.00 цагт эхэлнэ

    Г.Занданшатар: 1.2 тэрбум ам.долларыг гадаадад 3 хувийн хүүтэй хадгалуулж байна

    Г.Занданшатар: Нүүр нүүрээ харж, үнэн худлыг дэнсэлцгээе, маргааш уулзъя

  • Эдийн засаг
    • All
    • Бизнесс мэдээ
    • Уул уурхай
    Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг “B+” хэвээр хадгаллаа

    Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг “B+” хэвээр хадгаллаа

    Зөөвч-Овоо төслийн гэрээг дараа дараагийн хөрөнгө оруулалтад жишиг болгоно

    Зөөвч-Овоо төслийн гэрээг дараа дараагийн хөрөнгө оруулалтад жишиг болгоно

    367 нэр төрлийн барааг татвараас чөлөөлөх ЕЭЗХ-ны түр хэлэлцээрт Монгол Улс гарын үсэг зуржээ

    367 нэр төрлийн барааг татвараас чөлөөлөх ЕЭЗХ-ны түр хэлэлцээрт Монгол Улс гарын үсэг зуржээ

    Дундаж цалин 2.6 сая төгрөгт хүрчээ

    Дундаж цалин 2.6 сая төгрөгт хүрчээ

    Төвбанкны алдагдал 7.5 их наядад хүрэхэд юу нөлөөлөв

    Төвбанкны алдагдал 7.5 их наядад хүрэхэд юу нөлөөлөв

    Б.Лхагвасүрэн: Тэтгэврийн зээлийг цалин барьцаалсан хэрэглээний зээлтэй адил нөхцөлөөр олгож эхлэхээр боллоо

    Б.Лхагвасүрэн: Тэтгэврийн зээлийг цалин барьцаалсан хэрэглээний зээлтэй адил нөхцөлөөр олгож эхлэхээр боллоо

    Rio Tinto компанийн дараагийн Гүйцэтгэх захирлаар Монгол хүн томилогдох уу?

    Rio Tinto компанийн дараагийн Гүйцэтгэх захирлаар Монгол хүн томилогдох уу?

    Улаанбуудайн гурилын импорт I улиралд 2.7 дахин өсжээ

    Улаанбуудайн гурилын импорт I улиралд 2.7 дахин өсжээ

    “Эрдэнэс тавантолгой” ХК 32 мянган тонн коксжих нүүрс арилжлаа

    “Эрдэнэс тавантолгой” ХК 32 мянган тонн коксжих нүүрс арилжлаа

  • Үндэстэн
    • All
    • Түүх, уламжлал
    • Яруу найраг
    С.Чулуун: Евроазийн соёл иргэншлийн цөм нь “Монгол”

    С.Чулуун: Евроазийн соёл иргэншлийн цөм нь “Монгол”

    Н.Энхбаяр: Өндөр Гэгээн бол Монголын тусгаар тогтнолыг өвөрмөц аргаар авч үлдсэн хүн

    Н.Энхбаяр: Өндөр Гэгээн бол Монголын тусгаар тогтнолыг өвөрмөц аргаар авч үлдсэн хүн

    Сэлэнгийн Ерөө сумаас 1800 жилийн өмнөх язгууртны бунхан олджээ

    Сэлэнгийн Ерөө сумаас 1800 жилийн өмнөх язгууртны бунхан олджээ

  • Дэлхий дахинд
    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Орчин үеийн хүн (хомо сапиенс) тооцоолсноос ч өмнө үүссэн болохыг тогтоов

    Орчин үеийн хүн (хомо сапиенс) тооцоолсноос ч өмнө үүссэн болохыг тогтоов

    Францын ерөнхийлөгч асан Саркози 5 жилийн хорих ял сонслоо

    Францын ерөнхийлөгч асан Саркози 5 жилийн хорих ял сонслоо

    Европын томоохон нисэх буудлуудын систем кибер халдлагад өртөж, нислэгүүд цуцлагдлаа

    Европын томоохон нисэх буудлуудын систем кибер халдлагад өртөж, нислэгүүд цуцлагдлаа

    Трамп аутизмд вакцин, өвчин намдаагч эм буруутай гэсэн бол мэргэжилтнүүд түүнийг үгүйсгэв

    Трамп аутизмд вакцин, өвчин намдаагч эм буруутай гэсэн бол мэргэжилтнүүд түүнийг үгүйсгэв

    Газын зурваст геноцид үйлдэж байна гэж НҮБ-ын комисс мэдэгджээ

    Газын зурваст геноцид үйлдэж байна гэж НҮБ-ын комисс мэдэгджээ

    Непалын авлигадаа идэгдсэн улстөрчид, тэдний хүүхдүүдийн тансаглалд иргэдийн уур хилэн буцалж байна (фото)

    Балбад 22 жагсагч цагдаа нарт буудуулан амиа алджээ

    Мексикт хий ачсан машин дэлбэрч, олон хүн шархаджээ

    Мексикт хий ачсан машин дэлбэрч, олон хүн шархаджээ

    Непалын авлигадаа идэгдсэн улстөрчид, тэдний хүүхдүүдийн тансаглалд иргэдийн уур хилэн буцалж байна (фото)

    Непалын авлигадаа идэгдсэн улстөрчид, тэдний хүүхдүүдийн тансаглалд иргэдийн уур хилэн буцалж байна (фото)

  • Эрүүл мэнд
    Хүүхдээс нэг дусал цус авч, 25–30 төрлийн бодисын солилцооны эмгэг илрүүлдэг болно

    Хүүхдээс нэг дусал цус авч, 25–30 төрлийн бодисын солилцооны эмгэг илрүүлдэг болно

    Эмнэлгүүд нэмэлт санхүүжилт авахын тулд хуурамч өвчний түүх бичсэн зөрчил илэрчээ

    Эмнэлгүүд нэмэлт санхүүжилт авахын тулд хуурамч өвчний түүх бичсэн зөрчил илэрчээ

    Эрт илрүүлгийн үзлэг, оношилгооны санхүүжилтийг түр хугацаагаар зогсоожээ

    Эрт илрүүлгийн үзлэг, оношилгооны санхүүжилтийг түр хугацаагаар зогсоожээ

    “Хөвсгөлийн Цагаан-Уул суманд тарваган тахлын хүний өвчлөл бүртгэгдэж, аймагт орох, гарах хөдөлгөөнийг 10 хоног хаажээ

    ЭМЯ: Хөвсгөл аймагт гарсан тарваган тахлын голомт өргөжих магадлал өндөр байна

    Сүхбаатарын талбайд бямба гарагт эрүүл мэндийн байгууллагууд үзлэг хийж зөвлөгөө өгнө

    Сүхбаатарын талбайд бямба гарагт эрүүл мэндийн байгууллагууд үзлэг хийж зөвлөгөө өгнө

    “Хөвсгөлийн Цагаан-Уул суманд тарваган тахлын хүний өвчлөл бүртгэгдэж, аймагт орох, гарах хөдөлгөөнийг 10 хоног хаажээ

    Ойрын хавьтал болсон 34 хүний шинжилгээнээс 22 нь эерэг гарчээ

    Хойд бүсийн Хавдрын оношилгоо, эмчилгээний дэд төвийг нээлээ

    Хойд бүсийн Хавдрын оношилгоо, эмчилгээний дэд төвийг нээлээ

    Д.Хулан: Цөсний чулуутай эсэхээ заавал тодорхойлуулах хэрэгтэй

    Д.Хулан: Цөсний чулуутай эсэхээ заавал тодорхойлуулах хэрэгтэй

    Гахайнаас хүнд уушги шилжүүлэн суулгажээ

    Гахайнаас хүнд уушги шилжүүлэн суулгажээ

  • Бусад
    • All
    • +18
    • Зөвлөгөө
    • Зурхай
    • Зүүдний тайлал
    • Технологи
    • Утга зохиол
    • Шар мэдээ
    Х.Нямбаатар: Н.Алтанхуяг түүхэн дэхь хамгийн микро Ерөнхий Сайд байсан…

    Х.Нямбаатар: Н.Алтанхуяг түүхэн дэхь хамгийн микро Ерөнхий Сайд байсан…

    Г.Занданшатар: Хэн чанга дуугарсан нь, хэн олон пост оруулсан нь намын дарга болдоггүй

    Г.Занданшатар: Хэн чанга дуугарсан нь, хэн олон пост оруулсан нь намын дарга болдоггүй

    Нарийн ногоог хөлдөөх болон хадгалах арга

    Нарийн ногоог хөлдөөх болон хадгалах арга

    Нэгэн эр таван өдрийн турш 9 метрийн гүнд усан доорх агуйд хоргодсоны дараа аврагджээ

    Нэгэн эр таван өдрийн турш 9 метрийн гүнд усан доорх агуйд хоргодсоны дараа аврагджээ

    Хонконгийн 17 настай сурагч хүүхдийн хүчирхийллийг илрүүлэх AI бүтээжээ

    Хонконгийн 17 настай сурагч хүүхдийн хүчирхийллийг илрүүлэх AI бүтээжээ

    Далд ухамсар хэлсэн, бодсон бүхэнд чинь үнэмшдэг

    Далд ухамсар хэлсэн, бодсон бүхэнд чинь үнэмшдэг

    Apple iPhone 17-гоо танилцууллаа

    Apple iPhone 17-гоо танилцууллаа

    Өглөөний цай: Зөөхийтэй талх

    Өглөөний цай: Зөөхийтэй талх

    Хилэнцийн нөхөр толгойндоо эвэртэй, архирч айлгасан дүрээр бидэн рүү ирэхгүй…

    Хилэнцийн нөхөр толгойндоо эвэртэй, архирч айлгасан дүрээр бидэн рүү ирэхгүй…

No Result
View All Result
  • Нүүр
  • Нийгэм
    • All
    • Аймаг
    • Байгаль орчин
    • Боловсрол
    • Нийслэл
    • Нийтлэл
    • Хууль, эрх зүй
    • Ярилцлага
    Судан улсад ажиллаж байгаа энхийг сахиулагч С.Нэргүй Энэтхэгийн алба хаагчийн амийг аварчээ

    Судан улсад ажиллаж байгаа энхийг сахиулагч С.Нэргүй Энэтхэгийн алба хаагчийн амийг аварчээ

    Аравдугаар сарын цаг агаарын урьдчилсан төлөв

    Аравдугаар сарын цаг агаарын урьдчилсан төлөв

    Саудын Арабын элсэн цөлөөс эртний амьтдын хадны зураг олджээ

    Саудын Арабын элсэн цөлөөс эртний амьтдын хадны зураг олджээ

    Санзайн эцсээс Багабаян чиглэлийн 1.7 км авто замыг шинэчилнэ

    Санзайн эцсээс Багабаян чиглэлийн 1.7 км авто замыг шинэчилнэ

    Гэвш Жамба Тинлей Монголд морилж, айлдвар айлдана

    Гэвш Жамба Тинлей Монголд морилж, айлдвар айлдана

    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Бямба гаригт нийтийн тээврийн дараах 43 чиглэл өөрчлөгдөнө

    Сурагчдад нийтийн тээврийн шинэ карт тараана

    Дамбадаржаа 63 МВт дулааны станцыг ирэх онд ашиглалтад оруулна

    Дамбадаржаа 63 МВт дулааны станцыг ирэх онд ашиглалтад оруулна

    Хүүг эрэн хайхад алба хаагчид, нутгийн иргэд болон 10 эрэлч нохой, 10 дрон ашиглаж байна

    Алга болсон хүүгийн цогцсыг олжээ

  • Улс төр
    Д.Амарбаясгалан: Намайг гүтгэсэн улстөрч Хууль зүйн сайдын албан тушаалаар “шагнууллаа”

    Д.Амарбаясгалан: Намайг гүтгэсэн улстөрч Хууль зүйн сайдын албан тушаалаар “шагнууллаа”

    ХЗДХ-ийн сайдыг танилцуулах саналыг УИХ-аар хэлэлцсэнгүй

    ХЗДХ-ийн сайдыг танилцуулах саналыг УИХ-аар хэлэлцсэнгүй

    УИХ дахь АН-ын бүлэг чуулганы нэгдсэн хуралдааныг орхин гарлаа

    УИХ дахь АН-ын бүлэг чуулганы нэгдсэн хуралдааныг орхин гарлаа

    С.Цэнгүүн: С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэрэг хэдийнээ илэрсэн гэж боддог

    С.Цэнгүүн: С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэрэг хэдийнээ илэрсэн гэж боддог

    МАН-ын Хяналтын ерөнхий хороо шийдвэрээ эргэн харахыг шаардав

    МАН-ын Хяналтын ерөнхий хороо шийдвэрээ эргэн харахыг шаардав

    Б.Энхбаярыг МАН-аас хөөх шийдвэр гаргалаа

    Б.Энхбаярыг МАН-аас хөөх шийдвэр гаргалаа

    Монголын талаас Оюу толгой төсөлд өөрсдийн санхүүгийн загварчлалыг анх удаа боловсруулжээ

    Монголын талаас Оюу толгой төсөлд өөрсдийн санхүүгийн загварчлалыг анх удаа боловсруулжээ

    МАН-ын Хяналтын хороо хуралдаж байна

    МАН-ын Бага хурал маргааш 09.00 цагт эхэлнэ

    Г.Занданшатар: 1.2 тэрбум ам.долларыг гадаадад 3 хувийн хүүтэй хадгалуулж байна

    Г.Занданшатар: Нүүр нүүрээ харж, үнэн худлыг дэнсэлцгээе, маргааш уулзъя

  • Эдийн засаг
    • All
    • Бизнесс мэдээ
    • Уул уурхай
    Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг “B+” хэвээр хадгаллаа

    Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг “B+” хэвээр хадгаллаа

    Зөөвч-Овоо төслийн гэрээг дараа дараагийн хөрөнгө оруулалтад жишиг болгоно

    Зөөвч-Овоо төслийн гэрээг дараа дараагийн хөрөнгө оруулалтад жишиг болгоно

    367 нэр төрлийн барааг татвараас чөлөөлөх ЕЭЗХ-ны түр хэлэлцээрт Монгол Улс гарын үсэг зуржээ

    367 нэр төрлийн барааг татвараас чөлөөлөх ЕЭЗХ-ны түр хэлэлцээрт Монгол Улс гарын үсэг зуржээ

    Дундаж цалин 2.6 сая төгрөгт хүрчээ

    Дундаж цалин 2.6 сая төгрөгт хүрчээ

    Төвбанкны алдагдал 7.5 их наядад хүрэхэд юу нөлөөлөв

    Төвбанкны алдагдал 7.5 их наядад хүрэхэд юу нөлөөлөв

    Б.Лхагвасүрэн: Тэтгэврийн зээлийг цалин барьцаалсан хэрэглээний зээлтэй адил нөхцөлөөр олгож эхлэхээр боллоо

    Б.Лхагвасүрэн: Тэтгэврийн зээлийг цалин барьцаалсан хэрэглээний зээлтэй адил нөхцөлөөр олгож эхлэхээр боллоо

    Rio Tinto компанийн дараагийн Гүйцэтгэх захирлаар Монгол хүн томилогдох уу?

    Rio Tinto компанийн дараагийн Гүйцэтгэх захирлаар Монгол хүн томилогдох уу?

    Улаанбуудайн гурилын импорт I улиралд 2.7 дахин өсжээ

    Улаанбуудайн гурилын импорт I улиралд 2.7 дахин өсжээ

    “Эрдэнэс тавантолгой” ХК 32 мянган тонн коксжих нүүрс арилжлаа

    “Эрдэнэс тавантолгой” ХК 32 мянган тонн коксжих нүүрс арилжлаа

  • Үндэстэн
    • All
    • Түүх, уламжлал
    • Яруу найраг
    С.Чулуун: Евроазийн соёл иргэншлийн цөм нь “Монгол”

    С.Чулуун: Евроазийн соёл иргэншлийн цөм нь “Монгол”

    Н.Энхбаяр: Өндөр Гэгээн бол Монголын тусгаар тогтнолыг өвөрмөц аргаар авч үлдсэн хүн

    Н.Энхбаяр: Өндөр Гэгээн бол Монголын тусгаар тогтнолыг өвөрмөц аргаар авч үлдсэн хүн

    Сэлэнгийн Ерөө сумаас 1800 жилийн өмнөх язгууртны бунхан олджээ

    Сэлэнгийн Ерөө сумаас 1800 жилийн өмнөх язгууртны бунхан олджээ

  • Дэлхий дахинд
    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Хятадууд дэлхийн хамгийн өндөр гүүрийг барьж дуусчээ

    Орчин үеийн хүн (хомо сапиенс) тооцоолсноос ч өмнө үүссэн болохыг тогтоов

    Орчин үеийн хүн (хомо сапиенс) тооцоолсноос ч өмнө үүссэн болохыг тогтоов

    Францын ерөнхийлөгч асан Саркози 5 жилийн хорих ял сонслоо

    Францын ерөнхийлөгч асан Саркози 5 жилийн хорих ял сонслоо

    Европын томоохон нисэх буудлуудын систем кибер халдлагад өртөж, нислэгүүд цуцлагдлаа

    Европын томоохон нисэх буудлуудын систем кибер халдлагад өртөж, нислэгүүд цуцлагдлаа

    Трамп аутизмд вакцин, өвчин намдаагч эм буруутай гэсэн бол мэргэжилтнүүд түүнийг үгүйсгэв

    Трамп аутизмд вакцин, өвчин намдаагч эм буруутай гэсэн бол мэргэжилтнүүд түүнийг үгүйсгэв

    Газын зурваст геноцид үйлдэж байна гэж НҮБ-ын комисс мэдэгджээ

    Газын зурваст геноцид үйлдэж байна гэж НҮБ-ын комисс мэдэгджээ

    Непалын авлигадаа идэгдсэн улстөрчид, тэдний хүүхдүүдийн тансаглалд иргэдийн уур хилэн буцалж байна (фото)

    Балбад 22 жагсагч цагдаа нарт буудуулан амиа алджээ

    Мексикт хий ачсан машин дэлбэрч, олон хүн шархаджээ

    Мексикт хий ачсан машин дэлбэрч, олон хүн шархаджээ

    Непалын авлигадаа идэгдсэн улстөрчид, тэдний хүүхдүүдийн тансаглалд иргэдийн уур хилэн буцалж байна (фото)

    Непалын авлигадаа идэгдсэн улстөрчид, тэдний хүүхдүүдийн тансаглалд иргэдийн уур хилэн буцалж байна (фото)

  • Эрүүл мэнд
    Хүүхдээс нэг дусал цус авч, 25–30 төрлийн бодисын солилцооны эмгэг илрүүлдэг болно

    Хүүхдээс нэг дусал цус авч, 25–30 төрлийн бодисын солилцооны эмгэг илрүүлдэг болно

    Эмнэлгүүд нэмэлт санхүүжилт авахын тулд хуурамч өвчний түүх бичсэн зөрчил илэрчээ

    Эмнэлгүүд нэмэлт санхүүжилт авахын тулд хуурамч өвчний түүх бичсэн зөрчил илэрчээ

    Эрт илрүүлгийн үзлэг, оношилгооны санхүүжилтийг түр хугацаагаар зогсоожээ

    Эрт илрүүлгийн үзлэг, оношилгооны санхүүжилтийг түр хугацаагаар зогсоожээ

    “Хөвсгөлийн Цагаан-Уул суманд тарваган тахлын хүний өвчлөл бүртгэгдэж, аймагт орох, гарах хөдөлгөөнийг 10 хоног хаажээ

    ЭМЯ: Хөвсгөл аймагт гарсан тарваган тахлын голомт өргөжих магадлал өндөр байна

    Сүхбаатарын талбайд бямба гарагт эрүүл мэндийн байгууллагууд үзлэг хийж зөвлөгөө өгнө

    Сүхбаатарын талбайд бямба гарагт эрүүл мэндийн байгууллагууд үзлэг хийж зөвлөгөө өгнө

    “Хөвсгөлийн Цагаан-Уул суманд тарваган тахлын хүний өвчлөл бүртгэгдэж, аймагт орох, гарах хөдөлгөөнийг 10 хоног хаажээ

    Ойрын хавьтал болсон 34 хүний шинжилгээнээс 22 нь эерэг гарчээ

    Хойд бүсийн Хавдрын оношилгоо, эмчилгээний дэд төвийг нээлээ

    Хойд бүсийн Хавдрын оношилгоо, эмчилгээний дэд төвийг нээлээ

    Д.Хулан: Цөсний чулуутай эсэхээ заавал тодорхойлуулах хэрэгтэй

    Д.Хулан: Цөсний чулуутай эсэхээ заавал тодорхойлуулах хэрэгтэй

    Гахайнаас хүнд уушги шилжүүлэн суулгажээ

    Гахайнаас хүнд уушги шилжүүлэн суулгажээ

  • Бусад
    • All
    • +18
    • Зөвлөгөө
    • Зурхай
    • Зүүдний тайлал
    • Технологи
    • Утга зохиол
    • Шар мэдээ
    Х.Нямбаатар: Н.Алтанхуяг түүхэн дэхь хамгийн микро Ерөнхий Сайд байсан…

    Х.Нямбаатар: Н.Алтанхуяг түүхэн дэхь хамгийн микро Ерөнхий Сайд байсан…

    Г.Занданшатар: Хэн чанга дуугарсан нь, хэн олон пост оруулсан нь намын дарга болдоггүй

    Г.Занданшатар: Хэн чанга дуугарсан нь, хэн олон пост оруулсан нь намын дарга болдоггүй

    Нарийн ногоог хөлдөөх болон хадгалах арга

    Нарийн ногоог хөлдөөх болон хадгалах арга

    Нэгэн эр таван өдрийн турш 9 метрийн гүнд усан доорх агуйд хоргодсоны дараа аврагджээ

    Нэгэн эр таван өдрийн турш 9 метрийн гүнд усан доорх агуйд хоргодсоны дараа аврагджээ

    Хонконгийн 17 настай сурагч хүүхдийн хүчирхийллийг илрүүлэх AI бүтээжээ

    Хонконгийн 17 настай сурагч хүүхдийн хүчирхийллийг илрүүлэх AI бүтээжээ

    Далд ухамсар хэлсэн, бодсон бүхэнд чинь үнэмшдэг

    Далд ухамсар хэлсэн, бодсон бүхэнд чинь үнэмшдэг

    Apple iPhone 17-гоо танилцууллаа

    Apple iPhone 17-гоо танилцууллаа

    Өглөөний цай: Зөөхийтэй талх

    Өглөөний цай: Зөөхийтэй талх

    Хилэнцийн нөхөр толгойндоо эвэртэй, архирч айлгасан дүрээр бидэн рүү ирэхгүй…

    Хилэнцийн нөхөр толгойндоо эвэртэй, архирч айлгасан дүрээр бидэн рүү ирэхгүй…

No Result
View All Result
Монгол туургатны цахим сайт
No Result
View All Result

Хэцүү То ван хэмээх хочтой сурган номлогч Тогтохтөр

by admin
2023-05-13 10:22
in Үндэстэн
414
Хэцүү То ван хэмээх хочтой сурган номлогч Тогтохтөр
SHARETWEET

Боржигон овогт ван Бат Очирын Тогтохтөр нь хоёр зууны тэртээх Монгол Улсын төрийн болон эдийн засгийн тусгаар тогтнолын үндсийн үндэс нь, “Монгол хүнийг өв тэгш гэгээрүүлэн хөгжүүлж, аж байдлыг нь бүхий л талаар өөд татах явдал” хэмээсэн мэргэн сургаалаа айлдаж, түүнийгээ ард түмний амьдралд хэрэгжүүлэн, мөнхжүүлэх үйлсээрээ дэлхийн нүүдэлчдийн соёл иргэншлийн түүхэнд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан хүн бөгөөд Чингис хааны алтан ургаас гаралтай тухайн үеийн өндөр хэмжээний сэхээтэн соён гэгээрүүлэгч байж ард олондоо То ван хэмээх нэрээрээ алдаршжээ. То ван бол алтан ургийн 35 дахь үеийн, эзэн богд Чингис хааны 27 дахь үеийн хүн агаад төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, аугаа соён гэгээрүүлэгч, авъяаслаг зохион байгуулагч, цогтой эх оронч хүн байлаа. Тэрбээр 1797 оны 9-р сарын 15 нд Сэцэн хан аймгийн Илдэн хошууны нутаг, “Сангийн далай” гэдэг газарт, засаг ноён Бат-Очирын гэр бүлд төржээ. 25 настайдаа эцгийн хэргэм зэргийг залган, хошууны ноён болсон ба 1839 онд хэбэй ван, 1859 онд Сэцэн хан аймгийн чуулган даргаар томилогджээ. Дэлхийн хөгжлийн түүхийг сөхөн үзвээс орон бүрийн хөгжил цэцэглэлтэнд, тэрхүү улс гүрний сурвалжит язгууртан, сэхээтнүүд томоохон үүрэгтэй болох нь бэлхнээ харагддаг билээ.

Тэрбээр монгол, манж, төвд, хятад хэл бичиг сайн эзэмшин, гүн сэтгэгч, эдийн засагч, шинэчлэн өөрчлөгч, төрийн зүтгэлтэн, эх оронч болтлоо өөрийгөө гэгээрүүлжээ. Түүнчлэн үе уламжлан газар тариалан эрхэлж их туршлагажсан урд хөршид тариа будаа тарих тухай То вангийн сургаал шиг эдийн засгийн цэгцтэй бүтээл урьд нь гарч байсангүй. Тэрбээр энэ бүхнээ нэгтгэн цэгцэлж Монгол Улсын эдийн засгийн суурь болсон бэлчээрийн мал аж ахуйн сонгодог арга ажиллагааг багтаасан Хэбэй вангийн аж төрөхийг заасан сургаалаа 1853 онд туурвижээ. То ван энэ сургаалдаа бэлчээрийн мал аж ахуй эрхлэх ухааныг арвилан хэмнэх ухаантай хослуулан тавьсанд уг бүтээлийн ач холбогдол орших юм. Үүнд малчин хүний хүнсэнд хэрэглэх зүйлийн хэмжээ хязгаараас авахуулаад өмсөх хувцасны чанар чансаа, үнэ өртөгийг хүртэл нарийн заасан нь бий. Түүнчлэн талын цагаан зээрийг нутагшуулах, Буйр нуур, Халхголын загас бариулах, жимс ногоо түүлгэх, будаа тарьж тээрэмдэн гурил хийлгэх, орон нутгийн ургамал ашиглан цай боловсруулан айл өрхүүдээ хангах, алт олборлох зэрэг үйлдвэрлэлийн үндэс суурийг тавьж, алт мөнгөний дархан, оёдолчин, хивсчин, сийлбэрчин, уран зураач, уран барималч, чулуучин, төмөрчин зэрэг нарийн мэргэжлийн хүмүүс бэлтгэн, гар урлалыг тусгайлан хөгжүүлж байсан нь өнөөгийн бидний эрхэмлэн байгаа жижиг дунд үйлдвэрлэгчдэд үлгэр жишээ байв. Тэрбээр авьяастай л бол лам хар гэлтгүй даалгавар өгч ажиллуулан, жил бүр хийсэн ажлыг нь шалган тэргүүн сайн, сайн, дэд сайн, дунд, адаг зэрэг олгож нягт, хичээнгүй, чадамгай, зоригт, шударга цол шагнаж, газар тариалан гар үйлдвэрлэл хоёрын алиныг билчээрийн мал аж ахуйтай зохистой хослуулан хөгжүүлж болох ирээдүйтэйг урьдаас нарийн тунгаан үздэг байжээ. Иймээс Халхголын үржил шимтэй хөрсийг даган газар тариалан эрхэлдэг иргэдийг өөрийн нутагт үй олноор суурьшуулахыг үл зөвшөөрдөг байсан төдийгүй тараан суулгах шаардлага тавьж байв.

То ван сургаалдаа, хүн болж төрсөн цаг мөчөөс нь эхлэн хүүхдийг төлөвшүүлэн, монгол арга ухаанд сургах, улмаар монгол өрх гэрийн аж ахуйн ажил, ам бүлийн хүмүүсийн хөдөлмөрийн нарийн хуваарь дээр үндэслэдэг болохыг онцлон заагаад, нүүдэлчин өрхийн оюун санааны болон материаллаг баялагийн хуримтлалыг бий болгоход хүн бүрийн идэвхтэй оролцоо нэн чухал болохыг шинжлэх ухааны үндэстэйгээр номносон байдаг. Тэрбээр хүмүүсийн аж амьдрал ямар төвшинд байх нь хувь хүмүүний эдийн засгийн ухаарал, хүмүүжлээс шууд шалтгаалдаг болохыг онцолж, “Хоосроно гэдэг эртний зүйл, гэвч энэ нь ном бурхантай төрсөн их буяныг үзвээс гол төлөв ухаан санаа барагдаж, залхууран хойргошсоор хамаг үйл хождож, ажил төрөл үгүйгээс хохирох болно. Хоосрохуйд эхлээд ухаан барагдана. Ухаантай хүн хоосрох гэж бэрх. Одоо ухаан барагдсан хүнд ухаан зааж тэнхрүүлэх хэрэгтэй” гэж сургасан байна. То ван сургаалаа төрөлжүүлэн 5 бүлэг болгон хуваасан байх ба энэ нь, эцэг эхийн сургаал, бурхан номын сургаал, лам багшийн сургаал, ноёд дээдсийн сургаал, ахас ихэсийн сургаалаас бүрддэг ажээ. То ван цэвэр ариун байхыг туйлаас эрхэмлэхдээ, айл нүүхдээ бууцаа хэрхэн цэвэрлэснийг хошуу ноёны хувьд эрээлэлгүй биечлэн шалгаж, байгаль дэлхийг бохирдуулсан аваас зохих зэмлэл ноогдуулан цэвэрлүүлдэг байв. То ван сурвалжит язгууртан удам угсааны хүн байсны хувьд богд Жавзандамба хутагтад бараа болон гадаад оронд удаа дараа явахдаа, бусад орны аж байдлаас судлан, нилээд зүйлийг ойлгож авсан байна. Өөрийгөө ийнхүү бололцооны хирээр гэгээрүүлэх явцад То ван үндэснийхээ соёл боловсролыг хөгжүүлж, ард олноо соён гийгүүлэхэд үнэлж баршгүй их зүйл бүтээсний дотор 1864 онд 123 үсэгтэй “Оюун билгийн сургаал оршвой” нэртэй монгол бичгийн их цагаан толгойг зохиосон байна.

То ван тухайн үедээ шашны урсгалыг зөв гольдролд нь оруулж, сэргээн хөгжүүлэх талаар ихээхэн чармайн ажиллаж, жалгын нэг тарсан хошууныхаа лам нарын тоог 30 хүртэл цөөрүүлэн, зөвхөн номтой сайн лам нарыг цуглуулан, хошууны төвд суулгах болсон ба айлын ганц хүүг лам болгохгүй журам тогтоожээ. Судар номыг төвдөөс монгол хэлнээ хөрвүүлэх ажлыг зохион байгуулахдаа, өөрөө ч энэ ажилд биечлэн оролцож, улмаар барлан олшруулаад, сүм хийдэд тарааж байв. Энэ нь бурханы номыг хэн бүхэнд үл ойлгогдох харийн хэл дээр унших, хий хоосон цээжилж, олон түмнийг мухар сүсэгт автахаас сэргийлэх зорилготой байв. Түүнчлэн гадаадаас ховор чухал судар ном ихээр оруулан, халхын сүмдээ хаалга цонхгүй дугана, бурхан шүтээн бариулснаар хошуундаа төдийгүй аймгаараа өөрийн гэсэн шүтэх шүтээнтэй болгожээ. Хошууны төв Тамсагбулагт 300 хүүхдийн сургууль байгуулан, түүнд зөвхөн ихэс дээдсийн хүүхдүүдийг сургаад зогсохгүй, энгийн ард олны үр хүүхдийг нэгэн адил хамруулжээ. Энэ сургуульд То вангийн зохиосон Их цагаан толгой буюу Оюун билгийн сургаал оршвой номыг нь сурах бичиг болгон ашиглаж байв. Урлаг соёлоо дээдлэн хүндэлж байсны нэг жишээ нь, монгол түмний үндэсний их баяр наадмын агуулгыг улам баяжуулан, урлаг спортын театарчилсан тоглолт болгон өргөжүүлсэнд оршино. Баяр наадам эхлэх, хурдан морины гараа бариа, хүчит бөхийн барилдаан эхлэх төгсөх, наадам өндөрлөж, асрын ам нийлүүлэх зэрэгт дуу хөгжим, бүжгийн дэгийн найм, найман багачуудаас гадна наадамчин олон бүгдээрээ “Үлэмж чанар”, “Адис төгс багш лам”, “Асрын өндөрт”, “Эртний цагаан буян” зэрэг дуунуудыг дуулдаг байв. Мөн Богдын өргөөнд То вангийн зохиосон “Гүрбазар” гэдэг дуу нийтээр дуулдаг байлаа. То вангийн хошууг одоо ч хурдан морины угшилтай, сайн дуучидтай, бөх сайтай, олон сайн эрдэмтэн сэхээтнүүдтэй гэж ярьдагийг түүний ажил үйлсийн үргэлжлэл, үр дүн гэж үнэлж болох талтай. 1994-1999 онд То вангийн нутагтаа бүтээлгэсэн их бурханыг сэргээн аравнайлснаар нэгэн бүтэн жарны турш хаагдаж байсан энэ нутгийн сүсэгтэн олны сүсэг бишрэл дахин сэргээгдсэн байна.

То ван нэг ажлыг хийхдээ нөгөө ажлыг хамтад нь амжуулж байхыг сургасан байна. Тэрбээр гадаад, дотоодын олон газраар ийн явахдаа сайн сайхан юм бүхнийг бүтээлч мэлмийдээ шингээж, оюун ухаандаа тунгаадаг байжээ. Орон нутагтаа түүний цогцлуулан бүтээсэн гайхамшигтай сайхан орд харш, сүм дуганы уран гоёмсог хийцээс энэ нь тодорхой байв. То ван Лхас, Утай, Гүмбэн шиг үзэсгэлэнт сайхан барилга байшинг монголын зах хязгаар нутагт өөрсдийн хүч оюунаар байгуулжээ. Энэ их цогцолборуудыг бүтээн босгоход тохиолдсон бэрхшээлийг эрдэм мэдлэг, тал бүрийн ажлын туршлага, хэрсүү ухаанаар даван туулсан сэтгэлийн их тэнхээтэй, өөртөө итгэх нугарашгүй итгэлтэй, бэлэнчлэх сэтгэлгээгүй, хүний оюуны их нөөцийг бодитойгоор үнэлж ашиглаж чадцаг гарамгай удирдагч болохоо харуулсан байна. Халх голын үзэсгэлэнт дэнжийг дэрлүүлэн түүний бүтээлгэсэн найман аюулаас аврагч, өрөвч нигүүлсэнгүй Жигважиджав Жанрайсиг их бурханыг сэргээхээр хэдэн жил үргэлжилсэн их ажлын явцад, Буйр нуурын болор элс ба тунамал чулууг тосон шавраар барьцалдуулан, барилгын чулууг талын аргаар бэлдэж байсан нь тогтоогдсон байна. То ван 1834- 1866 онд Тамсагбулагт Соёлыг бадруулагч сүм, ноёны суух ордон, Утай таван уул зэрэг хачин сонин барилга баримал, хиймэл нуур уул бариулсан байна. Утайн таван уулыг босгохдоо ургамлын үндсийг шороотой хольж барьцалдуулан нуралтаас хамгаалжээ. Энэ нь То ван хөрсний эвдрэл гулсалт үүсэхээс урьдчилан сэрэмжилсэн хэрэг байна. Сүм дугана, орд харш барих, тэдгээрийн чимэглэлийг урлахдаа хус модны нүүрс бэлтгэж, байгалийн зос будаг ашигласан байна. Их бурханыг холимог тэгээр бүтээлгэснийг бодоход То ван тэр болгон урьд хүний хийсэн бэлэн зэлэн зүйл ашиглахыг урьтал болгодоггүй байжээ. Нэг үгээр хэлэхэд То ван тал бүрийн уламжлалт ухаанаар боловсорсон монгол инженер хүн байжээ.

Тэрбээр эх болсон онгон дагшин газар нутгаа дээдийн дээд шүтээн болгон хайрлаж байгаль дэлхийгээ хайрлан хамгаалах явдлыг түүний баялагаас авч ашиглахаас эрхэмд тавьж байв. Ийнхүү Монгол улс төрийн тусгаар тогтнолоо манж гүрэнд түр алдаж монгол хүн мориноосоо салсан мэт хүнд цаг үед, халхын дорнод хязгаар нутагт суут их хүн ван Тогтохтөр өөрийн үйл ажиллагааг явуулж, нийгэм эдийн засгийн шинэчлэл хийхийг зорьж байжээ. То вангийн эрх зүйн хувьд манжийн төрийн эрхшээлээс гарах гэсэн оролдлого, алтан ургийнхаа онгоныг мөнхлөн дархалж байсан Хулд /Дархан/ уулыг үхрийн ширээр хэмжин буцааж авсан, манжийн олон төрлийн албан татвараас эдийн засгийн аргаар бүрмөсөн ангижрах гэсэн оролдлогууд, Сангийн далайд хүнсний давс ургуулсан, Буйр нуурын загасыг үржүүлэн, тариа тариулж хүнсэндээ хэрэглэх болсон хийгээд дорнод хязгаар нутагт байнга гарч байсан тэр үеийн газар нутгийн маргаан, энэ бүхэн то вангийн эх орныхоо улс төр, эдийн засгийн тусгаар тогтнолын төлөө хийж байсан тэмцлийн хувилбаруудын яруу тод жишээ баримт юм. Үүгээрээ То ван цогтой эх оронч, үндэсний баатар гэж үнэлэгдэх гавьяатай хүмүүсийн нэг болой.

То ван Бээжинд шадарт яваад буцах замдаа 1868 оны 4-р сарын 6 нд учир битүүлэг шалтгаанаар насан эцэс болжээ. То вангийн эх орныхоо тусгаар тогтнол, ард олныхоо сайн сайхны төлөө хийсэн ажил үйлс, шинэтгэлийн үйл ажиллагаа нь хичнээн дэвшилтэт байсан ч, монголыг эрхшээж байсан манжийн засаг төрийн бодлогын эсрэг чиглэж байснаас ямарч дэмжлэг авч байгаагүй, харин ч шахалт хавчлагатай байнга тулгарч ирсэн байна. Түүнчлэн 1911 оны үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын үед То ван амьд байсангүй. 1921 оны Ардын хувьсгалын үзэл баримтлал нь ангич намч зарчимд тулгуурлаж байснаас түүнийг феодал ангийн гаралтай, язгууртан сэхээтэн байсан гэж үзэн, То вангийн үйл ажиллагааг хөхүйлэн, төдийлөн нарийн сайн гаргаж ирээгүй юм. Үүнээс үндэслэн, урьд Монгол улсын түүхэнд То вангийн тухай төдийлөн нарийн тусгагдаж байсангүй. Гагцхүү 1990 оны ардчилсан хувьсгалын уур амьсгалаар То ван судлалыг бие даалган хөгжүүлэх бололцоо нөхцөл бүрдэн, Монгол судлалын шинжлэх ухааны бүрэлдэхүүн хэсэг болон нарийн судлах болжээ.

ShareTweet

Related Posts

С.Чулуун: Евроазийн соёл иргэншлийн цөм нь “Монгол”
Онцлох мэдээ

С.Чулуун: Евроазийн соёл иргэншлийн цөм нь “Монгол”

2025-08-18 11:52
Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс анх удаа мөнгөн гэрэгэ олджээ
Онцлох мэдээ

Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс анх удаа мөнгөн гэрэгэ олджээ

2025-06-10 11:48
Өсөлт, шинэчлэлтийг бэлэгдэл  “Ногоон модон луу”
Танин мэдэхүй

Луу шүтээн бол Монголынх

2024-01-05 13:15
}

Шинэ мэдээ

Судан улсад ажиллаж байгаа энхийг сахиулагч С.Нэргүй Энэтхэгийн алба хаагчийн амийг аварчээ

Судан улсад ажиллаж байгаа энхийг сахиулагч С.Нэргүй Энэтхэгийн алба хаагчийн амийг аварчээ

by undesten
2025-10-02 18:57
0

Д.Амарбаясгалан: Намайг гүтгэсэн улстөрч Хууль зүйн сайдын албан тушаалаар “шагнууллаа”

Д.Амарбаясгалан: Намайг гүтгэсэн улстөрч Хууль зүйн сайдын албан тушаалаар “шагнууллаа”

by undesten
2025-10-02 18:41
0

ХЗДХ-ийн сайдыг танилцуулах саналыг УИХ-аар хэлэлцсэнгүй

ХЗДХ-ийн сайдыг танилцуулах саналыг УИХ-аар хэлэлцсэнгүй

by undesten
2025-10-02 16:54
0

УИХ дахь АН-ын бүлэг чуулганы нэгдсэн хуралдааныг орхин гарлаа

УИХ дахь АН-ын бүлэг чуулганы нэгдсэн хуралдааныг орхин гарлаа

by undesten
2025-10-02 14:04
0

С.Цэнгүүн: С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэрэг хэдийнээ илэрсэн гэж боддог

С.Цэнгүүн: С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэрэг хэдийнээ илэрсэн гэж боддог

by undesten
2025-10-02 11:32
0

МАН-ын Хяналтын ерөнхий хороо шийдвэрээ эргэн харахыг шаардав

МАН-ын Хяналтын ерөнхий хороо шийдвэрээ эргэн харахыг шаардав

by undesten
2025-10-02 11:06
0

Аравдугаар сарын цаг агаарын урьдчилсан төлөв

Аравдугаар сарын цаг агаарын урьдчилсан төлөв

by undesten
2025-10-02 09:38
0

Саудын Арабын элсэн цөлөөс эртний амьтдын хадны зураг олджээ

Саудын Арабын элсэн цөлөөс эртний амьтдын хадны зураг олджээ

by undesten
2025-10-02 08:52
0

Өвлийн олимпын нээлт, хаалтад монгол тамирчдын өмсөх хувцас

Өвлийн олимпын нээлт, хаалтад монгол тамирчдын өмсөх хувцас

by undesten
2025-10-02 08:42
0

Хүүхдээс нэг дусал цус авч, 25–30 төрлийн бодисын солилцооны эмгэг илрүүлдэг болно

Хүүхдээс нэг дусал цус авч, 25–30 төрлийн бодисын солилцооны эмгэг илрүүлдэг болно

by undesten
2025-10-02 08:06
0

oren-sarmats.ru
  • Бидний тухай
  • Сурталчилгаа байршуулах
  • Холбоо барих

© 2018 UNDESTEN.MN

  • Халимаг
  • Тува
  • Өвөрмонгол
  • Буриад
  • Алтай

No Result
View All Result
  • Нүүр
  • Нийгэм
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үндэстэн
  • Дэлхий дахинд
  • Эрүүл мэнд
  • Бусад

© 2018 UNDESTEN.MN

  • Халимаг
  • Тува
  • Өвөрмонгол
  • Буриад
  • Алтай