Хүмүүн төрөлхтний дунд хар цагаан хэл амны муу үрийн үүсэл нь буруу сэтгэлээс гарсан муу бодол, атгаг санаа нь бусад хүмүүнийг сайн бол үл баясах, өндөр бол атаархах, адил бол тэнсэх сэтгэл хийгээд нам дор бол баясах, өнгөн талдаа магтан өгүүлэвч басамжлах санааны мухартаа муушааснаар өөрийхөө буяныг бууруулж, өөртөө хэл амнаас үүдэх тотгорыг үүсгэх, далд хар зүгийн хүч чадал ихтэй бүднэр ба шимнус чөтгөр баясч муу сэтгэлээр үрийг нь даруй түргэнд боловсруулж атаархагчдын муу сэтгэлийг хангаснаас хэтийн үрийн учрах гайг үтэр түргэнд бүрдүүлж магтаж буй хүмүүнд хуурмагаар туслаж хоёуланг нь хорлолын тэмцэлд найруулсан учир шалтгаанаар цагаан хэл ам муу гарах буй.
Эс бөгөөс бусдын дунд магтуулах яруу алдар олонд түгсэн олны танил хүмүүнд шимнус нугууд үл тэсвэрлэж магтуулж буй хүмүүнд хорлолийг илгээдгээс цагаан хэл амны муу үр боловсорч урьд мэт магтагч тэр бээр түүнд нь атаархаж магтуулж буй хүмүүнд зориулснаас тал бүрээс ширүүн нэрмэх сэтгэл үүнд арга алин нэгний үүднээс хорлол үйлдье хэмээн уур хилэн, хорлох сэтгэл, хомхой сэтгэл үйлдсэн өлзий бусын эрхээр магтуулагчид цагаан хэл амны муу үр гарах буюу.
Анагаах заслын сударт ач үрийн цогцос, биед жижиг судас 360 хийгээд түүний эрхээр хамт төрсөн чөтгөр 360 буй. Тэдгээр нь сэтгэлийг үл амраах тул алсдаа хорлох 360 адыг үүсгэх болоод үндэс нь өөрийн муу үйлийн үр нь хорлогчийн дүрсэнд ургаснууд сайн үйлд баясах бүднэрийн шувууд хүмүүн нүгүүдийн сэтгэлийг хөдөлгөж хуурч магтуулснаас доромжлогдох орон болох тул элдэв арга үйлдсэнээс шалтгаалж хэл амны үр гарах бөгөөд тэдгээр бүгд цагаан хэл ам нь хар хэл амтай агаар нэгэн буй.
Хариулах ёсны судар олон буй бөгөөд Хамчу нагву, Сэдэд болон хариулан буцаах дором(догжүр) мөн Багш Бадма гара-ын зохиосон Миха томжүр болон Миха дадог тэргүүтэн судрууд буй. Хар цагаан хэл ам үүсэл, хариулах ёс бүгд адил байдаг боловч хар хэл ам нь бусдад бодьтойд зүхэл үйлдсэнийг буцаах арга хийгээд үүнд тэр лүгээ адил үгүй өглөгийн эзний санасан тустай зохилдуулан байгуулахад засах арга олон.
Муугийн хариуг сайнаар хариулах хэрэгтэй тул бодь сэтгэлийг оюунд ургуулаад “Ерөөлийн хаан” нэрт судрыг насан үргэлжид унших, бясалгах, бусдаар айлдуулах аваас нэн тустай.
Урьдын мэргэд өгүүлсэнчлэн “Хүний хэл могойн хэлнээс хортой” гэдэг нь Хүмүүн төрөлхийтний хэлний чадал болон бодлын хүч нь үлэмжийн хүчтэй тул нэг талдаа сайн сайхан үгс яриаг үргэлж өгүүлэхийг “Ерөөл” гэх. Муу үгс, муу бодол, өс санах, атаа жөтөө, бусдыг муу хэлэхийг “Хараал” гэх учир насан үргэлжид сайн сайхан бодлыг үүсгэж өлзийт үгс, маань мэгзэм, арвис тарнисыг үргэлжид уншиж бясалгах нь муу хэл амны түйтгэрээс насад аврах тул хичээх хэрэгтэй.
“Гай ирэхэд засах арга, элдэв гүрэм заслаар атгагийн өмгийг дарагч судраас”
