Хууль зүйн шинжлэх ухаанд “Хагархай цонхны онол” гэж бий. Уг ойлголтыг анх АНУ-ын гэмт хэргийн шинжээч Уилсон, Келлинг нар бий болгосон.
Эмх замбараагүй байдал нь бага сага журамгүй үйлдлүүдээс үүсдэг. Эзэнгүй барилгын нэг цонх л хагарвал түүнийг нэн даруй засахгүй бол бусад нь удалгүй хагарсан байдаг. Мөн хэн нэгэн улаан гэрлээр зам гарвал бусад нь дагаад гарчих жишээний үргэлж өсдөг үйлдлүүдийг ХАГАРХАЙ ЦОНХНЫ ОНОЛ гэж нэрлэдэг бөгөөд цасан бөмбөлөг өнхрүүлэх тусам томордогийн адил хүмүүсийн хийдэг ёс зүйгүй, журамгүй үйлдэл хуралдсаар гамшигийн хэмжээнд хүрдэгийг ойлгуулсан, харуулсан онол юм.
Бас хэдэн жишээ дурдахад, албан тушаалтнууд хууль зөрчөөд, түүнийг нь эрх бүхий байгууллага, холбогдох этгээд нь таслан зогсоохгүй бол “хууль зөрчиж болдог юм байна” гэсэн ойлголтыг бусдад өгч, хууль зөрчих явдал хавтгайрдаг. Хөршүүдийн нэг нь нийтийн зогсоолд машинаа зөв тавихгүй бол бусад хөршүүдэд муу үлгэр дууриалал болно.
Байгууллагын удирдлага, эсвэл албан тушаалтан дураараа аашилж, ёс зүйгүй үйлдэл байнга гаргадаг, түүнд нь хариуцлага тооцдоггүй бол энэ асуудал тухайн байгууллагад хэвийн үзэгдэл болно.
Асаагаад шидсэн 1 ширхэг шүдэнз түймэр дэгдээнэ, гадаа хаясан 1 ширхэг шил тухайн газрыг хогын цэг болгон хувиргана. Нэг цохилт зодоон үүсгэнэ. Тиймээс энэ онолоор дарга, цэрэг ч бай, жирийн иргэд ч бай ёс журамгүй нэг үйлдэл гаргахгүй байхад нийтээрээ журамтай байна гэж үздэг. Тиймээс өдөр тутам ХАГАРХАЙ ЦОНХНЫ ОНОЛ байнга санаж, хичээж яваарай гэж хүсэх байна.
